ოფიციალურად გავრცელებული ცნობით, ბადრი პატარკაციშვილი გულის შეტევით გარდაიცვალა, ბერეზოვსკიმ თავი ჩამოიხრჩო. ბევრ შეკითხვას აჩენდა ორივე ტრაგიკული შემთხვევა, საეჭვო და გაუგებარი იმთავითვე. წერდა ამაზე “საქართველო და მსოფლიოც”. მხედველობაში მაქვს 2014 წლის 10 სექტემბრის ნომერში გამოქვეყნებული ინტერვიუ ბადრი პატარკაციშვილის უახლოეს მეგობარ ბესო კეიდიასთან. მინიშნებით. ეს თემა შემდეგ ინტერნეტსაიტმა “რეპორტიორმა” განავრცო.
და აი ახლახან, წლევანდელ 3 თებერვალს, ტელეარხ Планета РТР-ის საინფორმაციო პროგრამა “ვესტი” მთავარ გამოშვებაში “ახალაღმოჩენილ გარემოებებზე” დაყრდნობით აქვეყნებს სენსაციურ სიუჟეტს _ ბერეზოვსკის თავი არ მოუკლავს, დაინტერესებულმა ძალებმა სიცოცხლეს გამოასალმეს პუტინის წინააღმდეგ მებრძოლი ოლიგარქი, რომელმაც კრიტიკულად გაიაზრა განვლილი ანტირუსული გზა და კალაპოტის შეცვლა გადაწყვიტა.
“ახალაღმოჩენილი გარემოებები” ოლიგარქის უსაფრთხოების სამსახურის ყოფილი უფროსის _ სერგეი სოლოვიოვის ალაპარაკებაა, რომელიც ამდენ ხანს დუმდა.
“ვესტის” ეს სიუჟეტი ირიბად, მაგრამ (თუ დავუკვირდებით) არცთუ უსაფუძვლოდ მიგვითითებს იმ გარემოებებზე, რომლებიც შეიძლება გამხდარიყო ბადრი პატარკაციშვილის სიკვდილის მიზეზი _ მისი სიცოცხლის ძალადობრივი ხელყოფა, რა თქმა უნდა.
საიდან სადაო?
ბერეზოვსკი და პატარკაციშვილი წლების განმავლობაში მეგობრები და საქმიანი პარტნიორები იყვნენ, ერთობლივი ბიზნესი ჰქონდათ, ახლობლობდნენ ოჯახებით; ერთი საქმე, ერთი გარემო, რომელიც ორივესთვის ერთნაირი საშიშროებით იყო გაჯერებული, ერთნაირი შემოტევა და ერთობლივი ბრძოლა პოსტსაბჭოთა ქვეყნების ველური კაპიტალიზმის პირობებში “თავის გასატანად”.
წარმატებულებიც ერთნაირად იყვნენ და ერთი და იგივე დამოკლეს მახვილი ორივეს თავზე ცხენის იმ ძუით ეკიდა, რომელიც მოულოდნელად და ერთნაირად საეჭვო პირობებში გაწყდა.
ახლა კი ამ ზოგადი შესავლიდან ფაქტობრივ მასალაზე გადავიდეთ, რომელიც ზემოთ მითითებულ სიუჟეტში გასაჯაროვდა.
კვინტესენცია: ბერეზოვსკის რუსეთის პრეზიდენტისთვის უნდა გაეგზავნა დოკუმენტები, რომლებიც ადასტურებდა დასავლეთის სპეცსამსახურების მიერ პუტინის ლიკვიდაციის მცდელობას. ოლიგარქის უსაფრთხოების სამსახურის უფროსი სერგეი სოკოლოვი დარწმუნებულია, რომ ეს მასალები, სულ ცოტა, უხერხულ მდგომარეობაში ჩააგდებდა აღნიშნულ სპეცსამსახურებს და არა მხოლოდ მათ.
ბერეზოვსკის “უყვარდა პოლიტიკის თამაში” და წლების განმავლობაში ამ “თამაშით” ისე გაერთო, ისე დაუპირისპირდა რუსეთის ხელისუფლებას, რომ იძულებული შეიქნა, დიდი ბრიტანეთისთვის შეეფარებინა თავი, როგორც პოლიტდევნილს. ტელესიუჟეტი (ავტორი ოლგა სკობეევა) აგებულია ბორის ბერეზოვსკისა და სერგეი სოკოლოვის მიმოწერაზე, რომელიც წლების განმავლობაში გრძელდებოდა სპეციალურად შექმნილი ელექტრომისამართების გამოყენებით.
პირველ წერილს ბერეზოვსკი ლონდონიდან 2004 წლის იანვარში უგზავნის სოკოლოვს; უკანასკნელს _ 2013 წლის პირველ მარტს, მის “უცნაურ და გაუგებარ” სიკვდილმდე სამი კვირით ადრე.
იგი ღელავს, ნერვიულობს იმის გამო, რომ იგვიანებს პუტინის რეაქცია მის (ბერეზოვსკის) წერილზე, რომელიც ერთ დროს თავისი და პატარკაციშვილის ხელის ბიჭს _ რომან აბრამოვიჩს გაატანა.
(“აბრამოვიჩი, იცით, ვინ იყო? ბადრისა და ბორიას “ლოგოვაზში” ხელის ბიჭად ჰყავდათ. სტუმრებს მას მიუჩენდნენ ხოლმე. ბადრის ნათქვამიდან ვიცი, საუბარში ახსენებდა ზოგჯერ. ჭკვიანი ბიჭი გამოდგა. საქმეს ალღოს უღებდა. ბორიასა და ბადრის მოსკოვიდან რომ მოუწიათ წამოსვლა, მათზე ძებნა რომ გამოაცხადეს, მაშინ გაშალა ფრთები, თორემ ამათ დროს რას წარმოადგენდა?! _ არც არაფერს”. _ ბესო კეიდიას ინტერვიუდან).
ოლიგარქი რუსეთში დაბრუნებაზე ფიქრობს, სუფთა ფურცლიდან აპირებს ყველაფრის თავიდან დაწყებას, სურს, დაარწმუნოს პუტინი თავის გულწრფელობაში ყოველგვარი “სტილისტიკის” (სიტყვაუხვობის) გარეშე: “პუტინს სტილისტიკა არ სჭირდება, მას სჭირდება ფაქტები, უნდა დარწმუნდეს, რომ მართალია და რომ მან გაიმარჯვა… ცხადია, ზოგიერთ ფაქტს ცალკე ჩამოვთვლი, სხვამ არავინ რომ არ ნახოს, ისე… მინდა, რაღაცით მაინც დავეხმარო პუტინს”, _ წერს იგი თავისი უსაფრთხოების უზრუნველყოფის სამსახურის უფროსს, რომელსაც უსაზღვროდ ენდობა.
გასაგებია, რომ ბერეზოვსკი პრეზიდენტისგან ინდულგენციის მიღებას ცდილობს დოკუმენტირებული ფაქტების სანაცვლოდ.
რა ფაქტებზეა ლაპარაკი?
მივყვეთ მიმოწერის ქრონოლოგიურ მდინარებას, რომელმაც ცნობისმოყვარეობის ნაპირზე უნდა გამორიყოს პასუხი ამ შეკითხვაზე. ადრე თუ გვიან.
ირკვევა, რომ ბორის ბერეზოვსკის წლების განმავლობაში შეგროვებული ჰქონდა ვიდეო, აუდიო, ფოტო და სხვა უმნიშვნელოვანესი დოკუმენტების მდიდარი არქივი, რომლებიც, ერთი მხრივ, ასახავდა ინგლისის დაზვერვა Mი-6-ისა და აშშ–ის ცენტრალური სადაზვერვო სამმართველოს პუტინის პერსონალურ ლიკვიდაციასთან დაკავშირებულ საქმიანობას (ამის შესახებ ზემოთაც ვთქვით) და, მეორე, რუსეთის მაღალი რანგის მოხელეთა თავგამოდებას ქვეყანაში ხელისუფლების შესაცვლელად.
ამ ამბავმა გაჟონა და დააფრთხო “რუსეთის სიკეთისთვის დამაშვრალნი”. რადგან არ გასჭირვებიათ მოსალოდნელი შედეგის განჭვრეტა არც ორსახა იანუსებს (მაღალჩინოსნებს), არც რუსეთის “ბოლოტნაიას” ოპოზიციონერებს, რომლებიც ბერეზოვსკის მიერ იყვნენ დაფინანსებულები: ოლიგარქის განდგომა პირველებს გაშიფვრით დაემუქრა, მეორეთ _ უსახსრობით.
შიგა და გარე დაპირისპირებული ძალების ინტერესები ურთიერთს დაემთხვა.
დაცვის სამსახურის უფროსმა თავის შეფს ურჩია, მოეწყოთ სპეციალური აპარატურით აღჭურვილი სათავსი, სადაც ისინი შეძლებდნენ მათთან სტუმრად ჩასული “მოღალატე-დემოკრატებისა” და სხვა, არცთუ სანდო, პირების ფარულად ჩაწერასა და ვიდეოგადაღებას, ყოველი შემთხვევისთვის. “ასეთი ადამიანები, _ აღნიშნავს სიუჟეტის ავტორი ოლგა სკობეევა, _ მასთან ჩამოდიოდნენ პუტინის დამხობის, წყობილების შეცვლისა და სხვა მსგავსი “რევოლუციური” დაუფარავი მოწოდებებით”.
ბერეზოვსკი ეთანხმება სოკოლოვს, მზადაა ამ ღონისძიების დასაფინანსებლად და სთხოვს მას, დაეხმაროს სპეციალური აპარატურის შეძენაში: “მინდა, მოვაწყო აქ, ჩემთან ისეთივე, როგორიც “მიღებათა სახლში” გვქონდა”.
ე. ი. მიყურადებისა და ფარული თვალთვალის ორგანიზების გამოცდილება ოლიგარქს ჰქონდა. მაშასადამე, ჰქონდა ასეთი გამოცდილება ბადრი პატარკაციშვილსაც _ მის მეგობარსა და საქმიან პარტნიორს.
(ბადრი პატარკაციშვილისა და ირაკლი კოდუას შეხვედრის ფარული ჩაწერის თემაზე საუბრისას ბესო კეიდიამ განაცხადა:
“_ ვიცოდი, რომ უნდა გამართულიყო შეხვედრა პოლიციის ამ მაღალჩინოსანთან. ახლა რომ ამბობენ, კოდუამ ფარულად ჩაიწერაო, ტყუილია. შეუძლებელია, კოდუას რაიმეს ჩაწერა მოეხერხებინა.
პირიქით იყო ყველაფერი.
ამ შეხვედრას წინ უძღოდა ბადრის შეთანხმება სკოტლანდ იარდთან. სწორედ ამ საიდუმლო სამსახურის დახმარებით უნდა ჩაეწერა მათი საუბარი. ასეც მოხდა. ეს ინგლისია, ჩემო ბატონო, ბანოჯა და ვანუატუ კი არა. ამგვარი ღონისძიების ჩატარება ქვეყნის შიგნით დივერსიად არის მიჩნეული და საქართველოს სპეცსამსახურის რაგინდ მაღალ მოხელეს ამ დივერსიის განხორციელების უფლებას არავინ მისცემდა…
_ ფეხსაცმლის ქუსლში ჰქონდაო ჩამონტაჟებული ჩამწერი აპარატურა?
_ ზღაპარია!.. ბადრისთან შესვლამდე კოდუა ლამის ფეხის ფრჩხილამდე შეამოწმეს და, როგორც ფიქრობთ, ქუსლში ჩამონტაჟებულ მოწყობილობას ვერ აღმოუჩენდნენ?!” _ ბესო კეიდიას ინტერვიუდან).
სოკოლოვი ადასტურებს, რომ ბერეზოვსკის ოფისში “ჯაშუშური აპარატურა ყველგან იყო ჩამონტაჟებული, მაგიდის ლამპაშიც კი”.
(და ისევ _ პარალელი პატარკაციშვილთან:
“_ ერთ პერიოდში (თბილისში) ჩამოვიტანეთ მანქანაზე დამონტაჟებული მოძრავი მოსასმენი აპარატურა. მანქანას ეწერა “ტელევიზია “იმედი”…
ერთი თვე იმუშავა ამ აპარატურამ, შემდეგ დამიძახა და მითხრა ბადრიმ:
_ ბესო, გამორთე ეგ აპარატურა! იმდენ სისაძაგლეს ვიგებთ, რომ შეიძლება გავგიჟდეთ. ამ ყველაფერს რომ ვუსმინოთ და დავიჯეროთ, შეიძლება მარტონი დავრჩეთო”. _ ბესო კეიდიას ინტერვიუდან).
დაცვის სამსახურის უფროსის მონაყოლით, ბერეზოვსკის არქივში დაცული იყო აშშ-ისა და დიდი ბრიტანეთის სპეცსამსახურების ცალკეული აგენტების მიმოწერაც, რომლითაც დასტურდებოდა, რომ რუსეთში გადატრიალების მოწყობის მცდელობა, “მაიდანი, “ბოინგი”, ცნობილი რუსი ოპოზიციონერის ლიკვიდაცია (მოსკოვში), სპეცოპერაციებია, რომლებიც ნაბიჯ-ნაბიჯ იყო გათვლილი”.
ყველაფერი, რაც ზემოთ ითქვა, ცხადია, ადასტურებს, რომ ბერეზოვსკის ძლიერი მოწინააღმდეგეები ჰყავდა, თანაც ისეთები, ვისთან ერთადაც ერთ დროს რუსეთის ხელისუფლების წინააღმდეგ იბრძოდა, იცნობდა მათ საიდუმლო საქმიანობას და, მაშასადამე, განწირული იყო: ყოფილ მეგობრებზე უარესი მტრები არ არსებობენ.
მსგავსი სიტუაცია ბადრისაც მეორდება: ვისაც მხარში ედგა, ისინი ექცნენ მტრებად, რომელთა დამარცხების რესურსი პატარკაციშვილს, რა თქმა უნდა, ჰქონდა. ამან კიდევ უფრო გააავა და გაამწარა ყოფილი ხელისუფლების სათავეში მდგარი მედროვენი და მათი ამერიკელი პატრონები, რადგან სააკაშვილი, როგორც ცნობილია, აშშ-ის პროექტი იყო.
პატარკაციშვილის მოცილება დღის წესრიგში დადგა.
(_ ბადრი ელოდა, რომ მის ლიკვიდაციას შეეცდებოდნენ?
_ აბა, რა! ამაზე საუბარს ხშირად შევსწრებივარ… ელოდა, მზად იყო ყველაფრისთვის, მაგრამ პანიკაში არასოდეს ჩავარდნილა”. _ ბესო კეიდიას ინტერვიუდან).
ახლობლები იხსენებენ, რომ სიცოცხლის უკანასკნელ თვეებში ბერეზოვსკი განსაკუთებით გამოცოცხლებული და ხალისიანი ჩანდა, ამბობდა, რომ ახლებურად აპირებდა ცხოვრების დაწყებას, ნანობდა უკრაინის “ნარინჯისფერი რევოლუციის” მხარდაჭერას, როცა მან ამ “რევოლუციის” გააქტიურებაში კატალიზატორის როლი შეასრულა.
ყოფილ საბჭოთა რესპუბლიკებში “რევოლუციების” მოწყობის ჟინმა გაუარა ბერეზოვსკის, გააცნობიერა, რომ სასტიკად ცდებოდა.
ე.ი. გარდატეხა მოხდა და ადამიანი ახალ გზას რწმენით გამაგრებული შეუდგა, რაც, ცხადზე უცხადესია, თვითმკვლელობის გადაწყვეტილებას ვერა და ვერ ეთანხმება.
პატარკაციშვილი?
ბადრი იძულებული შეიქნა, საქართველოდან გადახვეწილიყო, მაგრამ არც საზოგადოებრივ ცხოვრებაში აქტიური მოღვაწეობის სურვილი გაქრობია და არც სიცოცხლის ხალისი დაუკარგავს.
“ბადრის დავცილდი 2008 წლის 11 თებერვალს. მასთან სტუმრად ვიყავი ლონდონში. შემართებით ლაპარაკობდა, რომ ყველაფერი თავიდან უნდა დაეწყო. შენ ხომ ხარ ჯანზეო, _ მეუბნებოდა.
_ სიკვდილის წინათგრძნობა არ ჰქონდა? არ ელოდა?
_ არა! ვაჟკაცურ განწყობილებაზე იყო, მომავალზე ლაპარაკობდა. ასე დავცილდით. 12-ში ჩემმა შვილმა დამირეკა დილის 6 საათზე, ბადრი გარდაიცვალაო”. _ ბესო კეიდიას ინტერვიუდან).
დაკვნა ორივე შემთხვევისთვის ისეთივე მარტივია, როგორც სწორი ხაზი ა და ბ პუნქტებს შორის: არც პირველს (ბერეზოვსკის) მოუკლავს თავი, არც მეორე (პატარკაციშვილი) გარდაცვლილა გულის შეტევით. ორივე, როგორც ფრიად არასასურველი პიროვნებები, მათთან დაპირისპირებულმა ძალებმა გზიდან ჩამოიცილეს.
არმაზ სანებლიძე
P.S. პოლიტიკაში შესულმა ადამიანებმა, რაგინდ წარმატებულნი და შეძლებულები იყვნენ, ხშირად უნდა აიხედონ ზევით: დაკიდეს თუ არა მათ თავზე დამოკლეს ორლესული მახვილი დამღით _ Made in… (დანარჩენი თქვენ მიაწერეთ) ეს რომ გათვალა, ამიტომ ხომ არ იჩქარა ბიძინა ივანიშვილმა აქტიური პოლიტიკიდან წასვლა?..
