ჯო ბაიდენმა თავისი პრეზიდენტობის არასრული ორი წლის განმავლობაში შეუძლებელი შეძლო – საბოლოოდ წააჩხუბა აშშ და საუდის არაბეთი. თუკი ტრამპის პირობებში ვაშინგტონსა და ერ-რიადს შორის ურთიერთობისთვის მაინც შეგვეძლო გვეწოდებინა „სამოკავშირეო“, ამ მომენტისთვის ის „ზომიერად მტრულად“ განწყობილია.
საუდის არაბეთი შეერთებულ შტატებს პოტენციურ საფრთხედ მიიჩნევს, რომელიც ერთხელაც შეიძლება შეეცადოს სიტუაციის დესტაბილიზაციას სამეფოს შიგნით. სხვათა შორის, სწორედ აქედან გამომდინარეობს საუდის არაბეთსა და ირანს შორის ურთიერთობების ნორმალიზება. ორივე სახელმწიფოს საგარეო საქმეთა სამინისტროები მუდმივ კონტაქტზე არიან და განიხილავენ ნეიტრალურ ურთიერთობებზე დაბრუნების პროცესს.
ახლა ერთი რამ ცხადია. განცხადებებიდან და გეგმებიდან საუდის არაბეთი გადავიდა საუკუნის გარიგების პრაქტიკულ რღვევაზე, რომლის არსი იყო ნავთობის დოლარზე გაყიდვის ვალდებულება, რაც ბრეტონ-ვუდსის სისტემის არსებობის ერთ-ერთი ქვაკუთხედი იყო.
ადრე ვარაუდობდნენ, რომ საუდის არაბეთი ნავთობს იუანში მიჰყიდდა ჩინეთს. მსგავსი შეთანხმებები გასული წლის დეკემბერში არაბეთის ნახევარკუნძულზე სი ძინპინის ვიზიტის დროს იქნა მიღწეული. ეს შეთანხმებები გაძლიერდა პეკინისა და ერ-რიადის ოფიციალური განცხადებებით.
დღემდე არ არის ინფორმაცია, საუდის არაბეთის ნავთობი ჩინეთში იუანის სანაცვლოდ წავიდა თუ არა. შესაძლოა, ფინანსური ინფრასტრუქტურის ჩამოყალიბების პროცესი მიმდინარეობს. მიუხედავად ამისა, საუბარია სერიოზულ მოცულობებზე. ანუ ორმხრივი გარიგებებისას საუდის არაბეთის და ჩინეთის საბანკო სისტემა არ უნდა მუშაობდეს ფინანსური შეტყობინებების გადაცემის დასავლურ მექანიზმზე. თითქმის დარწმუნებული ვარ, რომ ეს იქნება ჩინური CIPS (SWIFT-ის ანალოგი).
ზოგადად, პროცესის დასაწყებად საჭიროა სერიოზულად მომზადება, რათა თავიდან იქნეს აცილებული გადახდების დაბლოკვის რისკი. ამერიკელებისგან ყველაფერს შეიძლება ელოდო.
თუმცა, საუდის არაბეთმა გადაწყვიტა არ დალოდებოდა ჩინეთთან მუშაობის მექანიზმების ჩამოყალიბებას და უკვე დაიწყო ნავთობის სხვა ვალუტაზე გაყიდვა, რითაც გავიდა ნავთობის საუკუნის გარიგებიდან. იგივე გააკეთა არაბთა გაერთიანებულმა საამიროებმა.
კენია შეიძენს არაბულ ნავთობს კენიურ შილინგად. ეს, რა თქმა უნდა, ძალიან ექსტრავაგანტულად ჟღერს, მაგრამ ფაქტი ფაქტად რჩება. კენიას სერიოზული პრობლემები აქვს დოლარის ლიკვიდურობასთან დაკავშირებით. ამის მიზეზი დაახლოებით იგივეა, რაც ეგვიპტეში.
ბრეტონ-ვუდსის სისტემის კრიზისი, რომელიც გამყარებულია შეერთებულ შტატებში საბანკო სექტორის სერიოზული პრობლემებით, განსაზღვრავს დოლარის ლიკვიდობის გადატანას მსოფლიოს სხვადასხვა რეგიონიდან ამერიკის კონტინენტზე ფინანსური სექტორის მხარდასაჭერად. ჯერჯერობით, დარტყმა ყველაზე ღარიბ ქვეყნებზე მოდის.
ასე რომ, კენიას დოლარი ამოეწურა, ქვეყანას აღარ შეუძლია იყიდოს საქონელი დოლარში, მათ შორის ნავთობი და ნავთობპროდუქტები. ნებისმიერ სხვა სიტუაციაში, საუდის არაბეთი და არაბთა გაერთიანებული საამიროები, უბრალოდ, არ გაყიდიდნენ ენერგორესურსებს, თუ მათი ანაზღაურება არ მოხდებოდა აშშ-ის ვალუტაში. მყიდველი ნებისმიერ შემთხვევაში მოიძებნებოდა. კენიის ბაზარი, რა თქმა უნდა, არ არის პრიორიტეტული არაბებისთვის.
თუმცა, ერ-რიადი და აბუ-დაბი შეთანხმდნენ, რომ მიიღონ კენიური შილინგები ნავთობის მიწოდების სანაცვლოდ. ვითარება კიდევ უფრო საინტერესოა იმით, რომ არაბებმა არ იციან რაში გამოიყენონ ეს შილინგები.
საუდის არაბეთი და არაბთა გაერთიანებული საამიროები, ერთად აღებული, ყიდიან ნავთობპროდუქტებს კენიაში წელიწადში 900 მილიონ დოლარად და ყიდულობენ საქონელს ამ ქვეყნიდან მხოლოდ რამდენიმე მილიონად. ანუ, კენიური შილინგების უმეტესი ნაწილი დაგროვდება საბანკო ანგარიშებზე და დაიწვება ინფლაციისას (თუმცა, აფრიკის ქვეყნების სტანდარტებით, არც თუ ისე დიდი – დაახლოებით 10%).
ამრიგად, საუდის არაბეთმა და არაბთა გაერთიანებულმა საამიროებმა შექმნეს პრეცედენტი – უარი თქვეს ენერგორესურსების ექსკლუზიურად დოლარად გაყიდვაზე. ეს არის დემონსტრაციული გადაწყვეტილება, რომელიც განსაზღვრავს ნავთობის საუკუნის გარიგებიდან გასვლას. ამიტომ, ეჭვგარეშეა, რომ უახლოეს მომავალში არაბეთის ნახევარკუნძულიდან ნავთობი, სულ მცირე, აზიის მიმართულებით იუანის და სხვა ვალუტის სანაცვლოდ დაიწყებს გადინებას. ბრეტონ-ვუდსის სისტემა კარგავს თავის ერთ-ერთ საყრდენს. არაბული ნავთობი წყვეტს დოლარის ლიკვიდურობის მხარდაჭერას.
კონსტანტინ დვინსკი
