საზოგადოების მოლოდინი, რომ 27 ოქტომბერს კოაბიტაცია დასრულდებოდა და წინასაარჩევნო პერიოდში «დაპაუზებული» სამართლებრივი პროცესი განახლდებოდა, «ოცნების» სხვა დაპირებების მსგავსად, ამაო აღმოჩნდა. არც ახალარჩეული პრეზიდენტი და მით უფრო არც საპარლამენტო უმრავლესობა ამის თაობაზე ჯერჯერობით მინიშნებებსაც არ აკეთებს. მარტივად რომ ვთქვათ, ხელისუფლებამ ამომრჩეველი «გადააგდო», გაბითურებული ხალხი კი უკვე უკმაყოფილებას ვერ მალავს _ პოლიტიკური ცრუპენტელობა კოალიციას რეიტინგის ფასად უჯდება, ივანიშვილი მიდის და ხელისუფლებაში არალეგიტიმურ ძალებს ტოვებს. რა შეიცვალა რეალურად 27 ოქტომბრის შემდეგ და რას უნდა ველოდეთ მომავალში, ამ და სხვა მნიშვნელოვან საკითხებზე «საქართველო და მსოფლიოს» ესაუბრება უფლებადამცველი ნანა კაკაბაძე.
_ ქალბატონო ნანა, საზოგადოება ჯერ კიდევ მოლოდინშია, ყველას ჰგონია, რომ ახალი ხელმძღვანელობა ქვეყანაში სამართლიანობას აღადგენს. თქვენ რას ფიქრობთ და როგორ უყურებთ ამ ყველაფერს?
_ ჯერჯერობით არანაირი ნიშნები იმის, რომ აქ სამართლიანობა აღდგეს, არ ჩანს. თუმცა ჯერ ახალარჩეული პრეზიდენტის ინაუგურაცია არ ყოფილა, წინასწარ რამეზე გადაჭრით საუბარი კი ძნელია, მაგრამ ადრეც მითქვამს და კიდევ გავიმეორებ, რომ მთავარია, პოლიტიკური ნება არსებობდეს. მე ამას ვერ ვხედავ და ზუსტად ამიტომ ვარ ასე განწყობილი. დანარჩენს დრო გვიჩვენებს და პროცესები.
_ «ნაცმოძრაობა», როგორც პოლიტიკური სუბიექტი, გადარჩა და ეს მოხდა არა თავისთავად, არამედ «ოცნების» ჩარევით. ფაქტია, რომ ივანიშვილმა საკუთარი რეიტინგის დიდი ნაწილი შესწირა ამას. როგორ ფიქრობთ, რა მიზანს ემსახურებოდა ეს, რა მიიღეს მათ ამის საფასურად?
_ კარგი იქნებოდა, ამ კითხვით ხელისუფლების მაღალჩინოსნებისთვის ან სულაც თავად ბიძინა ივანიშვილისთვის მიგემართათ, მაგრამ პასუხს, ალბათ, ვერ მიიღებდით. მათ რომ ჰკითხოთ, არჩევნები სუპერსამართლიანად ჩატარდა და ის 22 პროცენტი, რომელიც ბაქრაძემ მიიღო, თურმე, ჭეშმარიტად ხალხიდან იყო წამოსული. სინამდვილეში ყველასთვის ყველაფერი ნათელია, სააკაშვილის ხროვა პოლიტიკური სიკვდილისგან იხსნეს. ამას ემსახურება ის, რომ წინა ხელისუფლებას ჯერ კიდევ შენარჩუნებული აქვს სერიოზული ბერკეტები სასამართლოზე, თვითმმართველობის ორგანოებსა და საარჩევნო კომისიებზე ზემოქმედების მოსახდენად. იმაზე არაფერს ვამბობ, რომ მთავარ ოპოზიციურ ძალად ცდილობენ მათ წარმოჩენას, მაშინ, როცა ხალხი ამ ჯალათების გასამართლებას ელოდება.
_ ჯერჯერობით არც საზოგადოებაა აქტიური და კატეგორიული შეუსრულებელი დაპირებების შეხსენებაში. ფაქტია, რომ მოთხოვნას არავინ აყენებს.
_ შეხსენება რეალურად რამეს შეცვლის? სამართლიანობის აღდგენის მოთხოვნა კი არა, ხარვეზების დამდგენი კომისია, რომელსაც უნდა გადაეხედა საქმეებისთვის, როგორც მითხრეს, საერთოდ უქმდება.
_ და რით ხსნიან ამას?
_ მე არ ვიცი, რით ხსნიან, მაგრამ თურმე პირველი პირებისგან მოდის მითითება. საერთოდ, ამ ბოლო დროს ვხედავ, რომ ყოველგვარ ზღვარს სცდება ამათი ნაბიჯები. ერთის მხრივ, შეინარჩუნეს «ნაციონალური მოძრაობა», როგორც საფრთხობელა, იმისთვის, რომ ხალხს ხმა არ ამოაღებინონ; მეორე მხრივ კი აკეთებენ ისეთ რამეებს, რაც აბსოლუტურად არანაირ ლოგიკაში არ ჯდება…
_ ის, რომ ხარვეზების დამდგენი კომისია უქმდება, უკვე ერთმნიშვნელოვნად ცხადყოფს ხელისუფლების პოზიციას სამართლიანობის აღდგენასთან დაკავშირებით. თქვენ, როგორც უფლებადამცველი, რას აპირებთ? რა შეიძლება, დაუპირისპიროთ მმართველი გუნდის ამ პოლიტიკას?
_ ჩვენ, რა თქმა უნდა, ასე გაჩუმებული არ ვისხდებით და მშვიდად ვერ დავაკვირდებით ამ ყველაფერს. დამთავრდეს ინაუგურაცია, გამოცხადდეს მთავრობა და მერე, მე კი არა, საქართველოს მოსახლეობა დაიწყებს უკვე პროტესტს.
_ ძალიან ბევრი საუბრობს დღეს ამაზე და არ ფიქრობთ, რომ საკმარისი დრო არ არის გასული რადიკალური პროტესტისთვის?
_ პროტესტში მე არ ვგულისხმობ არეულობას და დესტაბილიზაციას, მხედველობაში მაქვს ის, რომ საზოგადოებამ მოითხოვოს სამართლიანობის აღდგენა. ამის უფლება ყველას აქვს, ეს არ ეწინააღმდეგება დემოკრატიის პრინციპებს. პირიქით, დემოკრატიის პრინციპებს თვითონ ხელისუფლების ქმედებები არღვევს; ის ქმედებები, რომლებიც მკვეთრად ანტისახელმწიფოებრივი და ანტისამართლებრივია.
_ კონკრეტულად რა ქმედებები გაქვთ მხედველობაში?
_ ცხრა წლის მანძილზე წამება, ადამიანის უფლებების ხელყოფა, ყველანაირი უკანონობა ხომ, ფაქტობრივად, ჩვეულებრივ მოვლენად იყო ქცეული? ახლა არის გამოძიება და დამნაშავეების დასჯა რომ არ ხდება, სხვა რა უნდა დავარქვათ ამ ყველაფერს, თუ არა სამართლის უგულებელყოფა? ამდენი მკვლელობის, ბიზნესების წართმევისა და რეკეტის შემდეგ ჯალათ სააკაშვილს, თავის ხროვასთან ერთად, მთავარ ოპოზიციურ ძალად რომ განიხილავენ, ეს არ არის კანონის ფეხებზე დაკიდება?! მე არ ვიცი, რა იქნება შემდგომში, რა გზით განვითარდება პროცესები, მაგრამ ერთი რამ ამთავითვე იკვეთება: დაუსჯელობის სინდრომი ძალიან ცუდ წახალისებებს იწვევს საზოგადოებაში. ამას შეიძლება მოჰყვეს ლინჩის წესით ადამიანების გასამართლება, სხვადასხვა დანაშაულებების გახშირება და ა.შ. მერე მსხვერპლნი ისევ აღმოჩნდებიან «ნაციონალური მოძრაობისგან» დაზარალებული მოქალაქეები, იმიტომ, რომ სწორედ ისინი იქნებიან პირველნი, რომლებიც დაუპირისპირდებიან თავიანთ მწამებლებსა და გამაუბედურებლებს.
_ ეს ყველაფერი გასაგებია, მაგრამ თქვენ გამოსავალს რაში ხედავთ? «ოცნება», ფაქტობრივად, ორცეცხლშუაა: ერთის მხრივ _ ქართული საზოგადოება, მეორე მხრივ კი _ დასავლეთი და მათი ე. წ. რეკომენდაციები, რომ «პოლიტიკური დევნისგან» თავი უნდა შევიკავოთ.
_ დასავლეთის ასეთი რეკომენდაციები ჩემთვის მეათეხარისხოვანია იმასთან შედარებით, რასაც სამართლიანობის დამყარება ჰქვია. ხელისუფლება, პირველ რიგში, საკუთარი ხალხის წინაშეა პასუხისმგებელი. ახლა გამოსავალს რაც შეეხება, ადამიანებმა უნდა იგრძნონ, რომ მმართველმა გუნდმა აიღო საკუთარ თავზე დამნაშავეების დასჯა, რომ ეს პროცესი გავრცელდება ყველაზე, ვისი დანაშაულიც გამოიკვეთება და დამტკიცდება. წინააღმდეგ შემთხვევაში, მოქალაქეები დაკარგავენ რწმენას და განცდას იმისას, რომ სამართლებრივ სახელმწიფოში ვცხოვრობთ. შესაბამისად, მოსახლეობას აღარ ექნება პატივისცემა ამ სახელმწიფოს მიმართ და საბოლოო ჯამში მივიღებთ უმართავ სიტუაციას, ანუ ხალხი და ხელისუფლება მოწყდება ერთმანეთს, როგორც ეს იყო სააკაშვილის რეჟიმის დროს.
_ ბოლო დროს საპარლამენტო უმრავლესობისგან, «ნაცმოძრაობის» მისამართით, სულ უფრო ლოიალური განცხადებები ისმის. ამას წინათ, ლევან ბერძენიშვილმა გიგა ბოკერიას «აზრის გიგანტი» უწოდა. ასეთ პირობებში, ალბათ, არც უნდა ველოდოთ იმას, რომ ხელისუფლება პრინციპულობას გამოიჩენს და, მიუხედავად დასავლეთის წნეხისა, სამართალს აღასრულებს.
_ «აზრის გიგანტი» ჰიტლერსაც შეიძლება უწოდო, მაგრამ ჩვენ ვსაუბრობთ, შედეგებზე. როდესაც მთელი მათი ძალისხმევა ადამიანების ჩაგვრას, უფლებების ხელყოფას და დაშინებას ემსახურებოდა, ეს არის კრიმინალი. ამიტომ ბატონმა ბერძენიშვილმა, რომელსაც ლიბერალური ღირებულებების ერთგულებაზე აქვს პრეტენზია, პირველ რიგში, დანაშაულზე უნდა ილაპარაკოს და არა ვიღაცის ნიჭიერებაზე.
_ არჩილ კბილაშვილის გადადგომას სხვადასხვაგვარი შეფასება მოჰყვა. ბევრი თვლის, რომ, როგორც პროკურორი, ის ძალიან სუსტი იყო და ამიტომ დატოვა თანამდებობა. თქვენ რას ფიქრობთ?
_ კბილაშვილი იყო პატიოსანი პროფესიონალი და ის ღირსებები, რომლებიც მას გააჩნდა, ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. რა თქმა უნდა, პროკურატურის მუშაობაში ხარვეზები ჩანდა, მაგრამ არ მგონია, რომ ამაში მარტო მისი პრობლემა უნდა დავინახოთ. ჩემი აზრით, ამას განაპირობებდა საერთო პოლიტიკა და ის მახინჯი გაგება კოაბიტაციის, რომლითაც თავიდანვე დაიწყო ხელისუფლებამ.
_ ანუ, თქვენი აზრით, კბილაშვილი სახელისუფლო გუნდისგან წნეხს განიცდიდა?
_ უბრალოდ, «ქართულმა ოცნებამ» განიზრახა კრიმინალთან თანაარსებობა და აი, ამ რეჟიმში იყო, ჩემი აზრით, პროკურატურაც.
_ და კბილაშვილის შეცვლით მოგვარდება ეს პრობლემა?
_ პრობლემის მოგვარების ერთადერთ გზას მე ვხედავ სამოქალაქო სექტორის აქტიურობაში. ამას ხაზგასმით იმიტომ ვამბობ, რომ, როგორც ჩანს, ეს ხელისუფლებაც, წინამორბედის მსგავსად, ძალიან შორს დგას საზოგადოებრივი კონტროლის არსებობის სურვილისგან. აქ უკვე მედიის დამოუკიდებლობაში ჩარევის ნიშნებიც იკვეთება, ალაგ-ალაგ გარკვეული თემების დაბლოკვასაც ვხედავთ და ზოგადად, ისეთი ტენდენცია ჩნდება, რომ ის, რაც ითქვა, ევროპული ტიპის სანიმუშო დემოკრატიას ავაშენებთო, ცარიელ სიტყვებად დარჩა. აწი დანარჩენი ჩვენზეა დამოკიდებული, თუკი ხალხი მოდუნდება და დუმილით შეხვდება მმართველი გუნდის ნებისმიერ ქმედებას, მაშინ ბუნებრივია, მათაც ექნებათ გარკვეული ცდუნება, თუ არადა, ცხადია, მოუგვარებელი პრობლემა, გადაუჭრელი საკითხი არ არსებობს.
_ გეთანხმებით, მაგრამ 27 ოქტომბრის არჩევნების შედეგებით მოსახლეობის მნიშვნელოვანი ნაწილი სრულ ნიჰილიზმში გადავარდა.
_ დარწმუნებული ვარ, რომ ქართველი ხალხი ძალიან მალე გამოვა ამ მდგომარეობიდან და დადგება თავის სიმაღლეზე. კიდევ მაქსიმუმ ერთი წელი და საზოგადოება უკვე ვეღარ დამალავს თავის განწყობას. ეს ბუნებრივი პროცესია, როცა ხელისუფლება არ ასრულებს მოსახლეობის დაკვეთას. ასე რომ, ინაუგურაციის შემდეგ, ფაქტობრივად, წამზომი ირთვება «ოცნებისთვის». ვნახოთ, რა ნაბიჯებს გადადგამენ.
_ საზოგადოების აქტიურობაზე რადგან ვსაუბრობთ, არსებობს დღეს პოლიტიკურ ასპარეზზე ძალა, რომელიც სამოქალაქო სექტორს ორგანიზებას გაუწევს?
_ ღმერთმა ნუ ქნას, სამოქალაქო პროტესტის უკან რაიმე ძალა _ ან საზოგადოებრივი, ან პოლიტიკური არ იდგეს, თორემ ამბოხს და დესტაბილიზაციას მერე ნახავთ. რაც შეეხება, არსებობს თუ არა ორგანიზატორი, დღესდღეობით მსგავსი რამ ნამდვილად არ ჩანს, მაგრამ პროცესების დინამიკამ ყველაფერი შეიძლება რადიკალურად შეცვალოს. ჩვენ არ ვიცით, რა იქნება ორი და სამი თვის შემდეგ, ამიტომ დაველოდოთ მოვლენებს. კიდევ ვიმეორებ: თუკი ხელისუფლებამ მოსახლეობის მთავარი მოთხოვნა არ შეასრულა და სამართლიანობა არ აღადგინა, ეს უკვე სრული საბაბი იქნება ხალხისთვის, რომ აზვირთდეს.
_ რადგან 27 ოქტომბრის არჩევნებში ბაქრაძემ 22 პროცენტი მიიღო და მეორე ადგილზე გავიდა, რაც მისთვის, ფაქტობრივად, გამარჯვებას ნიშნავდა, საუბარია იმაზე, რომ «ნაცმოძრაობას» პერსპექტივაში ხელისუფლებაში დაბრუნების შანსი აქვს. თქვენი აზრით, რამდენად რეალურია ეს?
_ როგორც იმ ქვეყნიდან არავინ დაბრუნებულა, ისე პოლიტიკური საიქიოდან, სადაც ცოტა ხანში ჩაესვენება «ნაცმოძრაობა», ისინი იქიდან ვერასოდეს ამოვლენ. უბრალოდ, ეს ის ძალაა, რომელიც ვერასოდეს დაბრუნდება და ვერასოდეს მოიპოვებს საზოგადოების კეთილგანწყობას, ისეთი დანაშაულები აქვთ ჩადენილი; ერთი სიტყვით, ეს საფრთხე გადავლილია, თუმცა, კიდევ ვიმეორებ, თუკი ხელისუფლება სამართლიანობას არ აღადგენს, მერე მართლა შეიძლება უმართავი პროცესები მივიღოთ.
_ საკუთარი საკონსტიტუციო ვადის ბოლო დღეებში სააკაშვილმა თურქეთში მცხოვრებ 15-20 ათასამდე ეთნიკურ ქართველს მიანიჭა საქართველოს მოქალაქეობა. ეს რამდენად არის ჩვენთვის საფრთხის შემცველი?
_ რა თქმა უნდა, არის. მეტიც, ესაა სააკაშვილის ანტიქართული, მოღალატეობრივი პოლიტიკის მკაფიო გამოვლინება და რა შეიძლება მოჰყვეს ამას მომავალში, კაცმა არ იცის. ზუსტად ამიტომ ვამბობდით ჩვენ თავის დროზე, რომ უნდა მომხდარიყო რეჟიმის შეფასება და დამნაშავე პრეზიდენტის გასამართლება. სამწუხაროდ, ხელისუფლებამ ეს არ გააკეთა და კიდევ ახალი საფრთხის წინაშე დაგვაყენა…
ესაუბრა ჯაბა ჟვანია
