ვნახე ყაზანი და… შემეცოდა საქართველო

თათრეთის დედაქალაქ ყაზანში პირველად ზუსტად 40 წლის წინათ მოვხვდი ჩემი ნების საწინააღმდეგოდ _ საბჭოთა არმიის რიგებში გამიწვიეს 18 წლის ბიჭი და, აბა, რა უნდა მექნა?!

იმხანად ჭირის დღესავით მძულდა ყველაფერი საბჭოთა და, შესაბამისად, ყოველივე ამერიკულს ვეთაყვანებოდი დასავლური “რადიოხმების” პროპაგანდით გონებადაბნელებული ყმაწვილი და რა ჯანდაბა წამიყვანდა ჩემი სურვილით ყაზანში, რომლის შესახებაც მხოლოდ ის ვიცოდი, რომ ჩემი საძულველი სსრკ-ის დამაარსებელ ლენინს ყაზანის უნივერსიტეტი დაუმთავრებია ოდესღაც. მოგვიანებით ისიც შევიტყვე, რომ სტალინის ვაჟი ვასილი ყაზანში გადაუსახლებია ნაძირალა ნიკიტა ხრუშჩოვს, სადაც აღსრულებულა კიდეც უბედური ვასია.

თუმცა ყაზანი ვნახეო, _ ვერ ვიტყვი, რადგან ჩემი იქ ყოფნის ერთი თვის განმავლობაში, რუხი ფერის ყაზარმების გარდა, არაფერი შემორჩენია ჩემს მეხსიერებას…

 ჰოდა, თვითმფრინავში ასულს შოთას სიტყვები ამეკვიატა:

“სად წაიყვან სადაურსა, სად აღუღფხვრი სადით ძირსა…” ნამდვილად აღარ მეგონა, თუ ოდესმე კიდევ მომიწევდა ყაზანში ჩასვლა…

მართლაც, თუ წლების წინათ წითელ არმიაში ძალით გამიწვიეს, ახლა სრულიად მოულოდნელად საერთაშორისო ფორუმზე “თათრეთის მეგობრები და პარტნიორები” მიმიწვიეს.

ამიტომ წასვლის წინ, ჩემი ცოდნის შემოწმების მიზნით, ყაზანზე ენციკლოპედიური ცნობები მოვიძიე და კიდევ ერთხელ დავრწმუნდი, რომ თათრეთის დედაქალაქი, ლენინ-სტალინის გარდა, სხვა რამითაც ყოფილა ცნობილი და საინტერესო.

მონღოლთა ურდოებმა XIII საუკუნის დასაწყისში ლამის მთელ ევრაზიას გადაუარეს (მათ შორის, საქართველოსაც) და ე.წ. ოქროს ურდოს სახელწოდებით მონღოლურ-თურქული სახელმწიფო დააარსეს, რომლის შემადგენლობაში რუსეთის მნიშვნელოვანი ნაწილიც მოექცა.

XV საუკუნეში, ოქროს ურდოს დაშლის შემდეგ, სამი დამოუკიდებელი სახანო ჩამოყალიბდა _ ასტრახანის, ყაზანისა და ყირიმის. მათგან პირველი ორი _ ასტრახანი და ყაზანი _ ივანე მრისხანემ აიღო, ხოლო ყირიმის სახანო ეკატერინე დიდმა XVIII საუკუნის ბოლოს შეუერთა რუსეთის იმპერიას.

ასე რომ, ვლადიმერ პუტინმა ყირიმის ხელმეორედ შემოერთებით ისტორიული სტატუს-კვო, გნებავთ, სამართლიანობა აღადგინა.

ეს ისე, როგორც იტყვიან, მცირე ისტორიულ-ლირიკული გადახვევა.

რაც შეეხება დღევანდელ თათრეთსა და მის დედაქალაქ ყაზანს, დაახლოებით 4 მილიონი კაცი ცხოვრობს თათრეთის მრავალეროვან რესპუბლიკაში, რომელიც რუსეთის ევროპული ნაწილის აღმოსავლეთში მდებარეობს. მისი ფართობი 68 000 კვადრატული კილომეტრია და ეკონომიკურად ყველაზე განვითარებულ რესპუბლიკად ითვლება რუსეთის ფედერაციაში შემავალ რესპუბლიკებს შორის. თათრეთს რუსეთში წამყვანი როლი უკავია გაზისა და ნავთობის წარმოებაში. აქ აწარმოებენ თვითმფრინავებსა და ავტომობილებს (ლეგენდარული კამაზები). არის რამდენიმე აეროპორტი.

ყაზანი მდინარე ყაზანკაზე გაშენებული თანამედროვე ქალაქია, რომლის მოსახლეობაც ერთ მილიონს შეადგენს. ის ერთ-ერთია რუსეთის იმ ქალაქებიდან, რომლებსაც მეტროპოლიტენის ლამაზი სადგურები ამშვენებს. ყველა სადგურს თავისი დამახასიათებელი სტილი აქვს. ზოგში თანამედროვე დიზაინი სჭარბობს, ზოგში აზიური კულტურისა თუ შუასაუკუნეების შტრიხები შეიმჩნევა.

ყაზანის მეტროპოლიტენის ერთ სადგურს ამშვენებს 22 მოზაიკური ფრესკა, რომლებშიც თათრული ტრადიციული ზღაპრების სცენებია ასახული.

 1804 წელს რუსეთის მეფემ ალექსანდრე I დააარსა ყაზანის სახელმწიფო უნივერსიტეტი. სწორედ იქ არის ერთ-ერთი უდიდესი ბიბლიოთეკა რუსეთში.

ყაზანი ითვლება გავლენიან საგანმანათლებლო და კულტურულ ცენტრად, რომელმაც დასაბამი მისცა სხვა უნივერსიტეტების არსებობას თათრეთში. ბიბლიოთეკაში მოიპოვება 5 000 000 წიგნი და ნაშრომი, რომელთა შორის 30 000 ძველი ხელნაწერია; ზოგიერთი მათგანი მე-9 საუკუნითაა დათარიღებული.

 ერთი სიამოვნებაა ბაუმანის სახელობის ცენტრალურ ქუჩაზე გასეირნება. იქაურობა სავსეა თვალისმომჭრელი მაღაზიებითა და კაფეებით.

ყაზანის ღირსშესანიშნაობებში შედის კრემლის “მხცოვანი” ციხესიმაგრე თავისი შენობა–ნაგებობებით, რომლებიც მე-16 საუკუნით თარიღდება. რუსეთის ტერიტორიაზე ეს დღემდე შემორჩენილი ერთადერთი თათრული ციხესიმაგრეა.

ქვის გალავნიანი ყაზანის კრემლის შიგნით განთავსებულია სიუიუმბიკეს კოშკი, რომელიც პიზის კოშკივით გადახრილია, აგრეთვე, თათრეთის სამთავრობო შენობები, მეჩეთი და მართლმადიდებლური ეკლესია.

 2000 წელს ყაზანის კრემლი იუნესკოს მსოფლიო კულტურული მემკვიდრეობის სიაში შეიტანეს. კრემლის არქიტექტურა განსაკუთრებით ღამით ატყვევებს მნახველთ, როცა მისგან გამოტყორცნილი შუქი თვალისმომჭრელად ლივლივებს მდინარეზე.

 ამას დავუმატოთ ისიც, რომ 2018 წლის საფეხბურთო ჩემპიონატის ერთ-ერთი ჯგუფის მასპინძლობის პატივი ყაზანსაც ერგო.

ცალკე აღნიშვნის ღირსია თათრული ენა, რომელიც რუსულთან ერთად სახელმწიფო ენის სტატუსს ატარებს. ზემოხსენებულ ფორუმზე, რომელზეც გახლდით მიწვეული, ძირითადად თათრულ ენაზე მიდიოდა საუბარი და თქვენს მონა–მორჩილს ყურსასმენებით მიწევდა სინქრონული თარგმანის მოსმენა _ აბა, ჩვენს მაღალჩინოსნებს კი არ ჰგვანან, რომლებიც, იციან თუ არა, შინ თუ გარეთ, სამარცხვინო ინგლისურით ჟღურტულში რომ ეჯიბრებიან ერთმანეთს?!

ზემოთქმულიდან გამომდინარე, ერთ რიტორიკულ კითხვას დავსვამ: ვინ უფრო დამოუკიდებელი პოლიტიკური სუბიექტია _ რუსეთის ფედერაციის შემადგენელი ავტონომიური რესპუბლიკა თუ “თავისუფალი საქართველო”?

რადგანაც ამ კითხვის პასუხიც ერთმნიშვნელოვანია, ამიტომაც შემეცოდა საქართველო, რომელმაც 25 წლის განმავლობაში ნატო-ევროკავშირის ქიმერის დევნაში ყველაფერი დაკარგა, რითაც დღეს ამაყობს რუსეთის მიერ “დამონებული” ყაზანი. აღარც მრეწველობა, აღარც სოფლის მეურნეობა, მეცნიერება, ხელოვნება, მწერლობა და ა.შ. სხვა მრავალი რამ, რის გამოც შეიძლება ამა თუ იმ ქვეყანას დამოუკიდებელი უწოდო…

ე.წ. დასავლური ღირებულებების დევნის პროცესში საქართველო გადაიქცა თურქეთის აღებ–მიცემობის ბაზრად და, თუ ქართველებმა თავს არ შემოვუძახეთ, 2021 წელს, როდესაც ყარსის ხელშეკრულება ძალას დაკარგავს, თურქეთის ეკონომიკური ექსპანსია, პირდაპირი სამხედრო აგრესიით შეიცვლება და ჩვენი ამომგდები თურქეთი აჭარა–გურიის, ანუ თურქეთის გურჯისტანის ვილაიეთის ტერიტორიებს დაიკავებს.

მით უმეტეს, რომ ამის მსგავსი მაგალითი ცნობილია თურქეთის მიერ კვიპროსის ოკუპაციის სახით…

აი, ამ გზით აღსრულდება ნატოში შესვლის ქართული ოცნება _ ნატოში თუ არ გვიღებენ ქართველებს, თურქეთის სახით ნატო შემოვა საქართველოში…

ეს რომ არ მოხდეს, როგორც ზემოთ ვთქვი, საქართველომ დროულად უნდა “შემოუძახოს თავს”, რაც იმაში მდგომარეობს, რომ ხელისუფლებაში მოვიყვანოთ ის პოლიტიკური ძალა, რომლის სტრატეგიული მოკავშირე არა ამერიკა, ევროპა თუ ნატო, არამედ, პირველ რიგში, ქართველი ხალხი იქნება; ქართველი ხალხი, რომელმაც იცის, რომ საქართველოს დღეს, პირველ რიგში, სტრატეგიული მოკავშირე კი არა, სტრატეგიული მფარველი სჭირდება და ასეთად, როგორც 2 საუკუნის წინათ _ მეფე ერეკლეს, ქართველ ხალხსაც მხოლოდ ერთმორწმუნე რუსეთი ეგულება.

აქ არ იგულისხმება საქართველოს შეერთება რუსეთთან და მეტსაც ვიტყვი, რომც მოვისურვოთ მსგავსი რამ, ამას თვით რუსეთი არ იზამს _ აფხაზეთს, სამხრეთ ოსეთს არ იერთებს ამ “დამოუკიდებელი სახელმწიფოების” დაჟინებული მოთხოვნის მიუხედავად, დონბას-ლუგანსკის მიერთებაც არ განიხილება რუსეთის პოლიტელიტაში და საქართველოს მიერთებით რატომ აიტკივებს თავს ჩვენი დიდი მეზობელი?!

ერთადერთი, რასაც რუსეთი ითხოვს ჩვენგან, ეს არის მისი სტრატეგიული ინტერესების გათვალისწინება სამხრეთ კავკასიაში და, ვფიქრობ, სრულიად სამართლიანი მოთხოვნაა.

მოკლედ, მფარველობას დამსახურება უნდა და არა ჩვენი ტუტუცი თავდაცვის მინისტრი ქალბატონის მიერ რუსი ხალხის შეურაცხყოფა, _ ლენინგრადის ბლოკადის პერიოდში ვირთხებსა და კატებს ჭამდნენო…

ვინც ბრმა არ არის, ხედავს, რომ დღეს რუსეთი მარტოდმარტო ებრძვის ლამის მთელ მსოფლიოს, რომელიც, აშშ-ის თამადობით, უილაჯოდ შეჰყურებს ხმელეთიდან, ზეციდან, წყლიდან თუ წყალქვეშეთიდან წამოსულ რუსულ ფრთოსან რაკეტებს.

სირიაში ტერორიზმთან ბრძოლის კამუფლაჟით, ფაქტობრივად, მესამე მსოფლიო ომი მიმდინარეობს, გოგსა და მაგოგს, გნებავთ, მართლმადიდებელ სამყაროსა და მის გასანადგურებლად შემართულ ე.წ. ლიბერალურ დემოკრატიას შორის, ანუ, ერთი მხრივ, კონსერვატიული, ტრადიციული, ეროვნული ღირებულებები დევს სასწორზე და, მეორე მხრივ, ნეოლიბერალური გარყვნილება ერთნაირსქესიანთა ქორწინებებისა და გეიაღლუმების თანხლებით _ პირველის ბაირახტარი მართლმადიდებელი რუსეთია, ხოლო მეორესი _ ხლისტების აშშ.

რუსეთია ერთადერთი ქვეყანა, რომელმაც საკანონმდებლო დონეზე აკრძალა გეიპროპაგანდა; ქვეყნიდან გააძევა სოროსის ფონდი; უკიდურესად შეზღუდა ე.წ. მესამე სექტორი იმ არასამთავრობო ორგანიზაციების სახით, რომლებიც დასავლეთიდან ფინანსდებიან და ა.შ. სხვა მრავალი…

აქედან გამომდინარე, რუსეთის მარცხი გამოუცხადებელ მესამე მსოფლიო ომში, ცივილიზაციის, კულტურული მსოფლიოს აღგვას ნიშნავს პირისაგან მიწისა, რაც, არა მგონია, არსთა გამრიგემ დაუშვას.

რუსეთის გამარჯვების საწინდარი მის სამხედრო ძლიერებასთან ერთად ისიც არის, რომ რუსეთის ხელისუფლება და რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია, ერთსულ და ერთხორც არიან.

ტუტუც თინა ხიდაშელს ჰგონია, რომ ლენინგრადის ბლოკადის დროს კატებისა და ვირთხების ჭამის შეხსენებით რუსები შეურაცხყო. არადა, პირიქით _ ამით თინა მამიდამ რუსეთის უძლეველობა აღიარა.

 სანქციების შედეგად რუსების ქუჩაში გამოსვლისა და ხელისუფლების დამხობის ამერიკულმა პროექტმა, რბილად რომ ვთქვათ, მარცხი განიცადა _ ეკონომიკურმა სანქციებმა პუტინის გარშემო შეკრა და დარაზმა რუსეთის მოსახლეობის დიდი უმრავლესობა და დიახაც, დოლარებისთვის მებრძოლი, პედერასტებით გავსებული ნატოს (წაიკითხე _ აშშ) ჯარები ვერაფერს დააკლებენ იდეისთვის მებრძოლი რუსი მუჟიკების არმიას.

ჰოდა, მკითხველმა განსაჯოს, რა ურჩევნია საქართველოს ამ ომში _ ჩვენი “ისტორიული მტრის” რუსეთის მხარეს ყოფნა, რომელსაც დროებით აქვს ოკუპირებული ჩვენი ტერიტორიების 22% თუ ყოფნა ჩვენი “ისტორიული მეგობარი” თურქეთის მხარეს, რომელსაც სამუდამოდ აქვს მიტაცებული საქართველოს 33 %?

რუსეთის ორბიტაზე ყოფნა და თათრეთის ყაზანის მსგავსი კულტურული ავტონომია და ერთმორწმუნოებრივი მფარველობა თუ აშშ-ის სტრატეგიული მოკავშირეობა და, აქედან გამომდინარე, “თავისუფლება”?

დღეს რუსეთ-საქართველოს ერთმორწმუნეობა არანაკლებ, შეიძლება უფრო მეტადაც კი, აქტუალურია, ვიდრე 2 საუკუნის წინათ იყო, რადგან მართლმადიდებლობაშია ქართველთა ზნეობრივ-მენტალური გადარჩენა, მართლმადიდებლობის გადარჩენის მისია კი უფალმა რუსეთს დააკისრა.

დავით მხეიძე