ბოლო დროს განვითარებულ მნიშვნელოვან მოვლენებზე «საქართველო და მსოფლიოს» ესაუბრება პოლიტიკურ მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი ჯიმი ჯალიაშვილი.
_ ბატონო ჯიმი, აშშ-ის სახელმწიფო მდივნის, ჰილარი კლინტონის ვიზიტი ოპოზიციისა და ხელისუფლების წარმომადგენლებმა კარდინალურად განსხვავებულ კონტექსტში შეაფასეს. ერთი მხარე ამბობს, რომ ეს იყო ვაშინგტონის მხრიდან სააკაშვილის ღია მხარდაჭერის კიდევ ერთი დადასტურება, მეორე მხარე კი აბსოლუტურად საპირისპირო განცხადებას აკეთებს. თქვენ რა შთაბეჭდილება დაგრჩათ და საერთოდ, როგორ ფიქრობთ, რამდენად მნიშვნელოვანი იყო ჩვენი ქვეყნისთვის ეს ვიზიტი?
_ რას აცხადებენ ხელისუფლების წარმომადგენლები, ჩემთვის ამ შემთხვევაში ნაკლებად მნიშვნელოვანია იმიტომ, რომ, სანამ ჩამოვიდოდა კლინტონი, ფაქტობრივად, მანამდე ვიცოდით, ესენი რა ლაპარაკსაც დაიწყებდნენ.
რაც შეეხება ვიზიტს, დიპლომატის ენა განსაკუთრებული ენაა. პირდაპირ სახელებსა და გვარებს არავინ ჩამოთვლის და არ იტყვის, შენ უნდა წახვიდეო, მაგრამ, ვფიქრობ, სახელმწიფო მდივნის გამოსვლაში იყო რამდენიმე ისეთი მინიშნება, რომელიც ცხადყოფს, რომ ამერიკას დიდწილად უკვე შეცვლილი აქვს სააკაშვილის მიმართ დამოკიდებულება. ის, რომ მან თქვა, არჩევნებია უმთავრესი და ამაზეა დამოკიდებული ქვეყნის მომავალი განვითარება დემოკრატიული გზით, არ იყო შემთხვევითი. პირველ რიგში, ეს ხელისუფლებისთვის უნდა ყოფილიყო მკაფიო სიგნალი, ვინაიდან, სწორედ ხელისუფლებაა პასუხისმგებელი არჩევნების სამართლიანობაზე. საერთოდ მიმაჩნია, რომ მომავალი არჩევნები მმართველი გუნდისთვის არის ერთგვარი შანსი, რომ გარკვეულწილად შემოაბრუნოს პროცესები და ის რაღაც კატასტროფულად დიდი საპროტესტო მუხტი, რომელიც არსებობს საზოგადოებაში, გარკვეულწილად ჩააცხროს.
თუმცა ისიც უნდა ითქვას, რომ ამ ხელისუფლებას უკვე აღარ გააჩნია არანაირი რესურსი, სათავისოდ რამე დადებითი ცვლილებები განახორციელოს, ამიტომ, რაც უნდა გააკეთოს სააკაშვილმა, თუნდაც დემოკრატიულად ჩაატაროს არჩევნები, ამით მის მიმართ საზოგადოების განწყობა ვერ შეიცვლება. ამის ყველანაირი შანსი «ნაციონალურმა მოძრაობამ» ხელიდან გაუშვა, ვინაიდან ამ რვა წლის განმავლობაში მას, ფაქტობრივად, არაფერი უკეთებია, შეცდომების დაშვების გარდა. ყველაფერს აქვს საზღვარი, ასე რომ, როგორც ჩანს, ახლა უკვე მართლა დადგა ის დრო, როცა რეჟიმი უნდა დასრულდეს. ეს სრულიად ლოგიკურია. ამდენად, ვერანაირი მცდელობა, ვერანაირი ძალის გამოყენება ხელისუფლების მხრიდან ამ პროცესს ვერ შეაჩერებს. თუმცა, კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, არ უნდა გვქონდეს იმის ილუზია, რომ ხელისუფლება დანებდება, პირიქით, მგონია, რომ ესენი ბოლომდე იბრძოლებენ და, ცხადია, ეს პროცესები მარტივი არ იქნება…
_ თქვენ შეცდომები ახსენეთ და როგორ ფიქრობთ, მაინც რა იყო ის მთავარი შეცდომა, რომელმაც სააკაშვილის რეიტინგი ხელისუფლებაში მოსვლიდან, სულ ცოტა, ორ–სამ წელიწადში, ფაქტობრივად, გაანულა?
_ ორი ძირითადი შეცდომა მგონია ის ფაქტორი, რომელმაც არა მარტო სააკაშვილის, მთლიანად მისი გარემოცვის დისკრედიტება მოახდინა და აი, რას ვგულისხმობ: საერთოდ პოლიტიკაში ცნობილია ერთგვარი აქსიომა, რომ ყველა სვლის, ყველა ნაბიჯის გათვლა, წინსვლასთან ერთად, გულისხმობს გარკვეული უკუსვლის შესაძლებლობასაც. მარტივად რომ ვთქვათ, ეს ნიშნავს, რომ უნდა დაიტოვო უკან დასახევი გზაც, რომელიც გარკვეულ მომენტში, შეიძლება გაცილებით უფრო დადებითი შედეგის მომტანი აღმოჩნდეს, ვიდრე ნებისმიერი წინ გადადგმული ნაბიჯი. მიხეილ სააკაშვილმა ეს მომენტი საერთოდ არ ან ვერ გაითვალისწინა და შედეგად მივიღეთ არაერთი დატრიალებული უბედურება, რომელთა შორისაც ყველაზე ტრაგიკული იყო 2008 წლის აგვისტოს ომი. 26 მაისის სისხლიან დარბევაზე არაფერს ვამბობ, რომელიც ასევე დიდი ტრაგედია იყო.
რაც შეეხება მეორე შეცდომას, ე. წ. ვარდების რევოლუციის შემდეგ საქართველო ფაქტობრივად ექსპერიმენტების ქვეყანა გახდა. ვგულისხმობ იმას, რომ სააკაშვილმა, ავალებდნენ მას თუ არა «თეთრი სახლიდან», ერთგვარად რაღაც ქსეროასლივით გადმოიღო ამერიკული დემოკრატიის ყველა მანკიერება, რომლისთვისაც ჩვენი საზოგადოება იმთავითვე მოუმზადებელი იყო, და ისევ და ისევ დემოკრატიის სახელით თავს მოახვია ქვეყანას ეს ყველაფერი.
აი, სწორედ აქედან დაიწყო წინააღმდეგობა ხალხსა და ხელისუფლებას შორის, მაგრამ ამასაც როგორმე მოევლებოდა, მთავარი უბედურება ის იყო, რომ მმართველ გუნდს არ აღმოაჩნდა არანაირი მოქნილობა, მინიმალური მოხერხებულობაც კი იმისთვის, რომ ეს პროცესები უმტკივნეულოდ წარემართა. პირიქით, ხელისუფლების პოლიტიკა ერთადერთ პრინციპს დაეფუძნა: «მე ვარ და ჩემი გუდა-ნაბადიო». ეს კი იმას ნიშნავდა, რომ მას, უბრალოდ, არ აინტერესებდა ხალხის აზრი. სხვათა შორის, სააკაშვილი ამას არც მალავდა. ყოველთვის, როცა იყო საპროტესტო გამოსვლები და საზოგადოება რაღაცაზე უკმაყოფილებას გამოხატავდა, ის გამოდიოდა და პრინციპულად აცხადებდა, მაინც მივიყვანთ ამ საქმეს ბოლომდეო.
მიუხედავად ყველაფრისა, ხელისუფლებამ ერთი რამ მაინც ვერ გათვალა _ მან ვერ გაითვალისწინა ის, რომ პრინციპულობასა და აბსოლუტურ შეუვალობას საბოლოოდ პროგრესი კი არ მოაქვს, არამედ იწვევს მუდმივ, მზარდ დაპირისპირებას ხალხსა და ხელისუფლებას შორის. ეს ის დაპირისპირებაა, რომელიც ქვეყნისთვის ყველანაირად წამგებიანია, მაგრამ ამავე დროს ისტორიაში არ არსებობს ფაქტი, რომ მსგავსი დაპირისპირება საბოლოოდ ხელისუფლების გამარჯვებით დასრულებულიყო. არა მგონია, ამ მხრივ გამონაკლისი სააკაშვილის რეჟიმი აღმოჩნდეს, ასე რომ, ამ შემთხვევაშიც ყველაფერი ნათელია: ხელისუფლება ახლა იმყოფება უკიდურესად რთულ და წამგებიან მდგომარეობაში, საიდანაც არა თუ ვერ გამოდის, არამედ, რაც უფრო ცდილობს ვითარების განმუხტვას, სულ უფრო ღრმად ეშვება ამ სიტუაციის უფსკრულში.
_ ამერიკული დემოკრატიის მანკიერებებში რას გულისხმობთ, რა გადმოიღო იქიდან სააკაშვილმა ისეთი, რისთვისაც მოუმზადებელნი აღმოვჩნდით?
_ დაუსრულებლად შეიძლება ამაზე საუბარი… უწინარესად, ვგულისხმობ იმას, რაც იმთავითვე ეწინააღმდეგებოდა ჩვენს ეროვნულ ფასეულობებს, ჩვენს ხასიათს და რაც მთლიანობაში ვერაფრით შეუთავსდა ქართულ ცნობიერებას. შემთხვევითი არაა, რომ სააკაშვილი თითქმის ყოველ მეორე სიტყვაში ამბობს ერთსა და იმავეს: მენტალური რევოლუცია. ესაა მისი «მფარველი ანგელოზების», ამ შემთხვევაში ამერიკის სენატში მოკალათებული გარკვეული ლობისტური ჯგუფების მთავარი ამოცანაც, რომ მოახდინონ გადატრიალება ადამიანების ცნობიერებაში. ამიტომაც გვეუბნებიან ასეთი დაჟინებით, რომ «ნატოში» შესვლა თუ გვინდა, ქვეყანაში დაცული უნდა იყოს იმავე სექსუალური უმცირესობების უფლებები; რომ არ უნდა გვაღიზიანებდეს მათი მხრიდან რამე აქტივობა, აღლუმის სახით იქნება ეს თუ რამე სხვა და ა. შ. ანალოგიური მოთხოვნილებაა რელიგიურ და ეთნიკურ უმცირესობებთან დაკავშირებითაც.
ამ დროს მეორე მხრივ რა ხდება: მიმდინარეობს გამალებული პროპაგანდა ჩვენი პატრიარქის, ჩვენი უწმინდესის წინააღმდეგ, რითაც პირდაპირ თავზე ლაფს ასხამენ მთელ ერს და ქვეყანას. არაფერს ვამბობ იმაზე, რომ, როცა უნდათ, სამხედრო ტექნიკით ვარდებიან ეკლესიებში და სასულიერო პირების დასაკავებლად სამლოცველოებს ანგრევენ. აი ესაა, მოკლედ რომ ვთქვათ, ის მანკიერი მხარეები ფსევდოამერიკული ცივილიზაციისა, რომელმაც არაერთი ერი დაღუპა უკვე და ბევრი დღემდე იბრძვის ამ ცივილიზაციის კლანჭებში. სხვათა შორის, სწორედ ეს იყო ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი 30-იან წლებში, რის გამოც ირანმა კარი ჩაუკეტა ამერიკას. ამდენად, საფრთხეები, რა თქმა უნდა, ძალიან დიდია; აქედან გამომდინარე, ცხადია, ბევრი რამ იქნება დამოკიდებული მომავალ ხელისუფლებაზეც, თუ რა გზას აირჩევს ის და როგორ დააბალანსებს ამ ვითარებას, რომელიც უდავოდ მძიმე და ურთულეს მემკვიდრეობად დახვდება ქვეყნის სათავეში მოსულ ნებისმიერ პოლიტიკურ დაჯგუფებას…
_ მენტალურ რევოლუციაზე, რომელიც თქვენ ახსენეთ, და საერთოდ, ამერიკის გავლენასთან დაკავშირებით ჩვენს ქვეყანაზე, ამ რამდენიმე ხნის წინათ პოლიტოლოგი ალექსანდრე ჭაჭია «საქართველო და მსოფლიოსთან» ინტერვიუში ამბობდა, რომ ვაშინგტონის მონოპოლიური გავლენა საქართველოს საშინაო თუ საგარეო პოლიტიკაში სრულ უტოლობად იქცა, რაც, თავის მხრივ, გვართმევს დიდ სახელმწიფოთა ინტერესების ბალანსირების საშუალებას. თქვენ რა აზრის ხართ ამაზე?
_ ის, რაც ბატონმა ჭაჭიამ ბრძანა, არის იმდენად ერთმნიშვნელოვანი, მე ვიტყოდი, ანბანური ჭეშმარიტება, რომ აქ, უბრალოდ, შეუძლებელია საპირისპირო აზრის არსებობა. აბსოლუტურად ზუსტი შეფასებაა. დიდ სახელმწიფოთა ინტერესების დაუბალანსებლობაში კი, უწინარესად, ის უნდა იგულისხმებოდეს, რომ დღეს, ფაქტობრივად, რუსეთის ინტერესები უგულებელყოფილია საქართველოს მხრიდან. არ მინდა, ახლა ამაზე შევჩერდე და ვისაუბრო, რამდენად მომგებიანია ჩვენთვის ეს მდგომარეობა. ვფიქრობ, დღევანდელ ვითარებაში არავის ახსნა არ სჭირდება, თუ რა შედეგი მოგვიტანა ან შეიძლება მოგვიტანოს მომავალში ამხელა მეზობელ სახელმწიფოსთან დაპირისპირებამ.
_ კლინტონის ვიზიტის შემდეგ რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ოფიციალურმა წარმომადგენელმა ალექსეი ლუკაშევიჩმა განაცხადა: «ჰილარი კლინტონის განცხადებებმა დაადასტურა, რომ ვაშინგტონს 2008 წლის მოვლენებმა ვერაფერი ასწავლა». თქვენი აზრით, რამდენად ნიშნავს ეს იმას, რომ ამერიკა კვლავ აქეზებს სააკაშვილს მორიგი ავანტიურისთვის რუსეთთან?
_ სამწუხაროდ, დღითიდღე ვრწმუნდები იმაში, რომ ჩვენ უკვე ვიქეცით მხოლოდ ტერიტორიად, რომელიც აინტერესებს ამერიკის შეერთებულ შტატებს, და იმისთვის, რომ ეს ტერიტორია საბოლოოდ დააკარგვინოს რუსეთს, მიდის ყველაფერზე. მოკლედ ექსპერიმენტებისა და ლაბორატორიების სახელმწიფოდ ვიქეცით.
რაც შეეხება თქვენს კითხვას, იყო თუ არა კლინტონის განცხადება წაქეზება სააკაშვილისთვის, ჩემთვის, ამ შემთხვევაში, ეს ნაკლებად მნიშვნელოვანია. მთავარია, ჩემს ქვეყანას რამდენად ჰყავს ისეთი ხელისუფალი, რომელიც არ აჰყვება ასეთ წაქეზებას. არ არის დღეს ქვეყნის სათავეში ასეთი ადამიანი და მეტიც, ეჭვი არ შეგეპაროთ, რომ, თუ დასჭირდება, ეს რეჟიმი ისევ წავა რუსეთთან სამხედრო დაპირისპირებაზე, ისევ მოაწყობს ანალოგიურ ავანტიურას, რომელიც ერთხელ უკვე ვნახეთ, და კვლავ დაატრიალებს ახალ უბედურებებს. ვერავინ და ვერაფერი ამაში ხელს ვერ შეუშლით, თუ, რა თქმა უნდა, ამერიკიდან იქნება მწვანე შუქი ანთებული. ამის ნიშნები კი უკვე ნათლად იკვეთება.
ამას ადასტურებს იმავე რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს განცხადებაც.
_ თქვენ როგორ ფიქრობთ, სჭირდება დღეს ხელისუფლებას კიდევ ერთი შეიარაღებული კონფლიქტი?
_ ყოველ შემთხვევაში, რუსეთის ხელისუფლებას, ამ ეტაპზე ომის განახლება ნამდვილად არ სჭირდება. მისი მხრიდან ეს არანაირ ამოცანას არ ისახავს. სააკაშვილის მდგომარეობა კი კარდინალურად განსხვავებულია, მას პოლიტიკური კრიზისი აქვს და შიდა ასპარეზზე, ფაქტობრივად, ვერ აკონტროლებს სიტუაციას. ამასთან, ახლოვდება ორი _ საპარლამენტო და საპრეზიდენტო არჩევნები, რომელთაგან პირველს ხელისუფლება, დიდი ალბათობით, წააგებს. აქედან გამომდინარე, ცხადია, სააკაშვილს მოუწევს ფიქრი იმაზე, თუ როგორ გადაფაროს საზოგადოებაში არსებული ანტისახელისუფლო განწყობა, რომელიც დღევანდელი მოცემულობით მას თითქმის ასპროცენტიან დამარცხებას უქადის.
რეალურად რომ დავფიქრდეთ, ომი ერთადერთია იმ საშუალებათა შორის, რითაც ხელისუფლებას ზემოაღნიშნული მიზნის მიღწევა შეუძლია. ამიტომ საჭიროება, რომელიც თქვენ ახსენეთ, ობიექტურად არსებობს. თანაც, ყველაფერს რომ თავი დავანებოთ, 2008 წლის მსგავსი მცირე შეიარაღებული დაპირისპირება ხელისუფლებას კარგად აქვს დაცდილი, _ გახსოვთ, მაშინ რა ერთბაშად მოიშორა მან პარტიების სახით ყველა ოპონენტი, როცა ოპოზიციამ მორატორიუმი გამოაცხადა და საკმაოდ დიდი ხნის განმავლობაში სააკაშვილის მიმართ არანაირი კრიტიკა არ ისმოდა. აი, ზუსტად ამ გარემოებათა გათვალისწინებით შეიძლება, ომის სცენარს ხელისუფლებისთვის კვლავ ჰქონდეს გარკვეული ხიბლი და ეს თუ დასჭირდებათ, წავლენ კიდეც ამაზე. ოღონდ კიდევ ერთხელ ვიმეორებ: ვაშინგტონთან შეუთანხმებლად ეს არ მოხდება. ასე რომ, რა ნაბიჯიც უნდა გადადგას სააკაშვილმა, რაც უნდა მოიმოქმედოს, რა თქმა უნდა, ამას ყველაფერს მთავარ გარანტად, წამქეზებლად და ბიძგის მიმცემად ეყოლება ამერიკის შეერთებული შტატები.
ესაუბრა ჯაბა ჟვანია
