დამტკიცდა თუ არა ახალი მთავრობა, ქალაქის მთავარ პროკურატურაში საჩივრების ბუმია. «ვარდოსნებს» დაპირებული «წმინდა მარტინის» დღე გაუთენდათ, «დემოკრატიული დასავლეთი» კი დაჭერების გამო გამოთქვამს ძლიერ შეშფოთებას თუ იმის გამო, რომ დაჭერილები აქამდე თავისუფლად დადიოდნენ, ჩვენთვის ჯერჯერობით გაუგებარია. დღემდე ბურუსით მოცული საქმეების ხელახალმა გამოძიებამ, რომელთა გამომზეურების პირობასაც «ქართული ოცნება» ჯერ კიდევ არჩევნებამდე იძლეოდა, უფრო ინტენსიური ხასიათი მიიღო. რამდენად გამჭვირვალედ ხორციელდება ეს ყველაფერი და არსებობს თუ არა საფრთხე, რომ კოალიციის მთავარმა ოპონენტმა, ოპოზიციაში გადაბარგებულმა «ნაცმოძრაობამ» მიმდინარე პროცესი პოლიტიკურ დევნად შერაცხოს, ამ და სხვა მნიშვნელოვან საკითხებზე «საქართველო და მსოფლიოს» ესაუბრება რამდენიმე გახმაურებული საქმის ადვოკატი ირმა ჭკადუა.
_ ქალბატონო ირმა, ცნობილია, რომ პროკურატურაში საჩივართა რაოდენობა დღითიდღე იზრდება. ძირითადად, რა სახის საჩივრებია? რას ითხოვენ მოქალაქეები?
_ საჩივრები მართლაც უამრავია და ეს ბუნებრივიცაა, ხალხს ცხრაწლიანი ტანჯვისა და უსამართლობის შემდეგ პირველად მიეცა ამოსუნთქვის საშუალება. ძირითადად, საქმის გადახედვასთან, ხელახალ გამოძიებასთან დაკავშირებით მიმართავენ პროკურატურას, არის სხვა მოთხოვნებიც, მაგრამ ძირითადად მაინც ესაა _ უსამართლო განაჩენს აპროტესტებენ. სამწუხარო ისაა, რომ სამართლებრივი ბაზა ჯერ არ არის მომზადებული ამ პროცესისთვის, ამიტომ სამუშაო უამრავია. იმედი მაქვს, რომ ეს ბაზა მინიმალურ დროში მომზადდება, შესაბამისად შემდეგ, ალბათ, შექმნიან დეპარტამენტს და მოხდება ყველა საქმის ხელახალი გადასინჯვა…
_ ფართო მკითხველისთვის რომ უფრო გასაგები იყოს, რა სამართლებრივი ბაზის შექმნაზეა ამ შემთხვევაში საუბარი?
_ ლაპარაკია იმაზე, რომ ძალაში შესული გადაწყვეტილების გადასინჯვის მექანიზმი საქართველოს კანონმდებლობაში არ არსებობდა, თუ კი არ იყო ახლადგამოვლენილი ან ახლადაღმოჩენილი რაიმე გარემოება. ამიტომ ხალხი, ცოტა არ იყოს, დაიბნა და ყველამ, ვისაც ჰქონდა განცდა, რომ მის მიმართ არ იყო სამართლიანი გადაწყვეტილება გამოტანილი, პროკურატურას მიმართა. უამრავი საქმეა ქონების ხელყოფასთან დაკავშირებით და თქვენ იცით, რომ წინა ხელისუფლებამ ადამიანის ქონებრივი უფლებები, ხელშეუხებლობა, ფაქტობრივად, უარყო; ასევე არაერთი საქმეა კვალიფიკაციის გამო. მაგალითად, ხშირია შემთხვევები, როცა იყო სხეულის დაზიანება და კვალიფიცირდებოდა განზრახ მკვლელობის მცდელობით. ერთი სიტყვით, ამ ერთთვიან მონაკვეთში, რაც ახალი მთავრობა დამტკიცდა, პროკურატურაში იმდენი საჩივარია შესული, რომ, ალბათ, დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში, ასეთ მცირე დროში, მსგავსი რამ არასოდეს მომხდარა. დასაწყისშიც ვთქვი და ვიმეორებ: ეს ბუნებრივია, ვინაიდან დღეს ქართველ ხალხს, ჩვენს საზოგადოებას გაუჩნდა თავისუფლების განცდა და ადამიანებმა გადააბიჯეს შიშს, მათ გადალახეს ტერორი და უსამართლობა…
_ ეს ყველაფერი გასაგებია, მაგრამ რამდენად აუდის პროკურატურა ამ მოჭარბებულ საჩივრებს?
_ ეს, რა თქმა უნდა, მოითხოვს ძალიან დიდ ადამიანურ რესურსს, მაგრამ, სანამ რესურსი იქნება, ვიმეორებ, უნდა შეიქმნას სამართლებრივი ბაზა და შემდეგ უკვე გაცილებით რეალური იქნება ამ ყველაფრის დარეგულირება. მე ვფიქრობ, რომ ჩვენ წინ გვაქვს უმძიმესი სამუშაო, ამიტომ აქ, უწინარესად, ყველაფერი დამოკიდებულია იმაზე, რამდენად პასუხისმგებლობით მოეკიდებიან ამას ის ადამიანები, რომლებიც ჩართულნი არიან პროცესში. ფაქტი ერთია: საზოგადოებაში არის მოლოდინი, არის სამართლიანობის განცდა და ხელისუფლებამ ყველაფერი უნდა გააკეთოს, რომ ეს იმედები და მოლოდინები უიმედობით არ შეიცვალოს. ჩემი აზრით, ამის რესურსი «ქართულ ოცნებას» აქვს და უნდა გამოიყენოს.
_ ბოლო წლებში თქვენი დაცვის ქვეშ რამდენიმე გახმაურებული საქმე იყო. მათ შორის ლევან კალაძის მკვლელობაც, ვაზაგაშვილის, აფრასიძეების და ა. შ. აპირებთ თუ არა ყველა ამ საქმის გადახედვის მოთხოვნით მიმართოთ პროკურატურას?
_ ვინაიდან ახალმა ხელისუფლებამ თქვა, რომ ის შეეცდება, სტრასბურგში გაგზავნილი საქმეების დაბრუნებას და აქვე, სახელმწიფოს შიგნითვე გამოასწორებს. ეს უკვე ნიშნავს გარკვეული ვალდებულების აღებას. აქედან გამომდინარე, ისინი, რა თქმა უნდა, ყველაფერს გააკეთებენ, რომ სახელმწიფომ არ წააგოს პროცესი და აქ მოხდეს მორიგება მხარესთან ან რამე სხვა ფორმით სამართლიანობის აღდგენა.
_ ოპოზიცია, ანუ «ნაცმოძრაობა» მიმდინარე დაპატიმრებებს პოლიტიკურ დევნად აფასებს. იმავე ლევან კალაძის მკვლელობის საქმის ხელახალ გამოძიებას ხომ არ გამოიყენებს იგი ანალოგიურ არგუმენტად კოალიციის წინააღმდეგ?
_ ვერანაირ არგუმენტად ამას ვერ გამოიყენებენ და გეტყვით, რატომ. ეს საქმე ყოველთვის იწვევდა საზოგადოების დიდ ინტერესს და მუდმივად იყო საუბარი იმაზე, რომ გამოძიება არ ჩატარებულა სრულყოფილად. ამის თქმის საფუძველს მაძლევს თუნდაც 2004 წელს აფრასიძეების ოჯახის წინააღმდეგ განხორციელებული სპეცოპერაცია, რომელიც, მოგეხსენებათ, იმიტომ ჩატარდა, რომ, როგორც თვითონ ამბობდნენ, მათ თითქოს ჰქონდათ ინფორმაცია ლევან კალაძის გატაცებაში აფრასიძეების მონაწილეობასთან დაკავშირებით. მაშინდელი გენერალური პროკურორი ზურაბ ადეიშვილი და შინაგან საქმეთა მინისტრი ვანო მერაბიშვილი ერთიმეორის მიყოლებით ატარებდნენ პრესკონფერენციებს და საზოგადოებას აუწყებდნენ, საქმე გავხსენითო… შემდგომ იყო შემთხვევა, როცა თითქოს დაიჭირეს რეალური გამტაცებლები. ასევე ჩვენ გვაქვს ინფორმაცია, რომ გარკვეულ პიროვნებებს ესენი წამების შედეგად აიძულებდნენ, თავიანთ თავზე აეღოთ მკვლელობა. მოკლედ, რომელი ერთი ვერსია დავიჯეროთ ან დაიჯეროს კალაძის ოჯახმა?! ამ ყველაფრიდან გამომდინარე, აბსოლუტურად სამართლიანი მოთხოვნაა გაჩენილი, რომ ერთხელ და სამუდამოდ რეალურად იქნეს ეს საქმე გამოძიებული და ვფიქრობ, ყველაზე დიდი მორალური ვალდებულება სახელმწიფოს აქვს, ამ შემთხვევაში, დაზარალებული ოჯახის წინაშე.
_ არსებობს ცნობილი კადრი, რომელშიც მიხეილ სააკაშვილი ამბობს, რომ მან პირადად გასცა აფრასიძეების სახლის დაბომბვის ბრძანება. რამდენად შესაძლებელია ეს კადრი მის წინააღმდეგ მტკიცებულებად იქნას გამოყენებული?
_ ეს განცხადება მან 2009 წლის 2 სექტემბერს სასტუმრო «რადისონის» გახსნაზე გააკეთა და ამით, ფაქტობრივად, აღიარებითი ჩვენება მისცა სრულიად საქართველოს. ვფიქრობ, მას შინაგანად აწუხებდა ის ცოდვები, რომლებმაც ეს ათქმევინა, იმიტომ, რომ იმ დღეს ასეთი განცხადება აბსოლუტურად უადგილო იყო. რაც შეეხება მტკიცებულებას, რა თქმა უნდა, ამ კადრების გამოყენება ძიების პროცესში შესაძლებელია და მეტიც, აქ სახეზეა დანაშაული, რომელიც არის სისხლის სამართლებრივი პასუხისმგებლობის საფუძველი. ჩვენ, აფრასიძეების საქმის ადვოკატებმა, მაშინვე, 2009 წელს, მივმართეთ საქართველოს მთავარ პროკურორს, მოვითხოვეთ სისხლის სამართლებრივი დევნის დაწყება და შემდეგ უკვე პრეზიდენტის იმპიჩმენტის პროცედურის განხორციელება. ვინაიდან დღემდე პასუხი არ მიგვიღია, ახალი ხელისუფლების მოსვლის შემდეგ ისევ მივმართეთ მთავარ პროკურორს და ხელახლა მოვითხოვეთ არა მარტო სააკაშვილის, არამედ ბარამიძის, ადეიშვილისა და მერაბიშვილის მიმართ სისხლისსამართლებრივი დევნის დაწყება. ამის სრული საფუძველი არსებობს, ამიტომ ჩვენ ვიმედოვნებთ, რომ ეს ასეც მოხდება და ერთხელ და სამუდამოდ სამართლიანობა იზეიმებს ამ ქვეყანაში.
_ ერთია, რომ ყველა დაკავებული პირის მიმართ არსებობს ბრალეულობის დამადასტურებელი უამრავი მტკიცებულება, მაგრამ მეორე მხრივ, საზოგადოებაში ერთგვარ დაბნეულობას იწვევს ის განცხადებები, რომლებსაც ჩვენი დასავლელი მოკავშირეები აკეთებენ ამ საკითხთან დაკავშირებით. მათ გამოსვლებში, შეფასებებში ხშირია სიტყვა «პოლიტიკური დევნა». თქვენი აზრით, რას შეიძლება ისინი გულისხმობდნენ ამაში?
_ ყველამ ვიცით, რომ ხელისუფლება წლების მანძილზე გადასული იყო პიარზე და, ძირითადად, ისინი ამ პიარით კვებავდნენ დასავლეთს. რაც შეეხება მათ განცხადებებს ამ დაჭერებთან დაკავშირებით, ეს ნამდვილად გაუგებარია, მაგრამ ვფიქრობ, რომ მათაც ჯერჯერობით გარკვევა სჭირდებათ ახალი ხელისუფლების საქმიანობაში, ვინაიდან შესაძლოა, ამომწურავი ინფორმაცია არ ჰქონდეთ. ცხადია, უამრავი სამუშაო აქვს მთავრობას, პრემიერ-მინისტრს და, თუ ისინი მაქსიმალურად ეცდებიან იმავე შეერთებული შტატების, ევროპელების, სხვადასხვა უფლებადამცველი ორგანიზაციების ინფორმირებას, თავის მხრივ, ის დიპლომატებიც, ალბათ, გაიაზრებენ, გაეცნობიან ამ ყველაფერს და ნახავენ, რომ პოლიტიკური ნიშნით კი არ ხდება ეს დაპატიმრებები, არამედ ხდება სრულიად სამართლიანად და საზოგადოების ნების შესაბამისად. სხვათა შორის, რამდენიმე დღის წინ ქუთაისში ვიყავი ერთ-ერთ შეხვედრაზე და ვნახე უამრავი გაღიზიანებული ადამიანი, რომლებიც ითხოვენ დამნაშავეების სასწრაფოდ დასჯას. ესაა ხალხის მოთხოვნა და განწყობა.
_ დასავლეთის ინფორმირება ახსენეთ. ხშირად საუბრობენ, რომ საქართველოს შინაგან საქმეთა სამინისტრო აღჭურვილია ჯაშუშური საქმიანობისთვის აუცილებელი ისეთი მაღალი დონის მოსასმენი (და არა მარტო მოსასმენი) აპარატურით, რომლის მსგავსიც ბევრ, ჩვენზე უფრო განვითარებულ სახელმწიფოს შეიძლება არ გააჩნდეს. ასეთი აპარატურის შეძენა, ბუნებრივია, დიდ სირთულეებთანაა დაკავშირებული და საეჭვოა, მისი შემოტანა ამერიკელების გვერდის ავლით მომხდარიყო.
_ გასაგებია, რასაც მეკითხებით, მაგრამ ამ შემთხვევაში გადაჭრით რამის თქმა ძნელია. შესაძლებელია, ამ აპარატურის შესახებ მათ იცოდნენ, ვერც იმას გამოვრიცხავ, რომ იმავე ამერიკას ან ევროპას ეს ტექნიკა შემოეტანოთ სულ სხვა მიზნით და არა იმისთვის, რასაც ესენი შვრებოდნენ. მე პოლიტიკოსი არ ვარ და შეფასებას ვერ გავაკეთებ, მაგრამ ერთი რამ უნდა ითქვას: ყველამ ვიცოდით, რა ტოტალურ მოსმენებსაც აწარმოებდა ხელისუფლება წლების მანძილზე და არც ერთი განცხადება დასავლეთის მხრიდან ამასთან დაკავშირებით არ მოგვისმენია. პირიქით, მათ დემოკრატიის შუქურა უწოდეს სააკაშვილს. სხვათა შორის, ამასწინათ ამერიკის ელჩთან მქონდა ამაზე საუბარი და მან მითხრა, ჩვენს პრეზიდენტს ეს სააკაშვილზე არ უთქვამს, ხალხს უწოდაო. ანუ, ესენი ყველაფერს საკუთარ თავზე იწერდნენ. დამთავრდა ის დრო, როცა ყველანაირ ინტერპრეტაციას აკეთებდნენ იმისთვის, რომ გმირებად წარმოჩენილიყვნენ…
_ სხვადასხვა შეფასებები კეთდება «ამნისტიის კანონის» ამოქმედებასთან დაკავშირებით. შინაგან საქმეთა მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა განაცხადა, რომ შესაძლოა, ციხეები ბევრმა არასასურველმა ადამიანმა დატოვოს. როგორ ფიქრობთ, მოსალოდნელია თუ არა ამ ყველაფრის შედეგად კრიმინოგენული ვითარების დაძაბვა?
_ გარკვეული საფრთხეები ნამდვილად არის, მაგრამ ერთი რამ უნდა გავითვალისწინოთ, არსებობს ასეთი გამონათქვამი: ჯობია, ციხეში არ იჯდეს ასი დამნაშავე, ვიდრე სასჯელს იხდიდეს ერთი უდანაშაულო. თუკი ამ ლოგიკას მივყვებით, რა თქმა უნდა, ამნისტიის კანონის ამოქმედება აუცილებელია და მარტო ეს არ კმარა, პატიმართა აბსოლუტურ უმეტესობას სჭირდება ხანგრძლივი, სერიოზული მკურნალობა, იმიტომ, რომ ეს ადამიანები, სრული ამ სიტყვის მნიშვნელობით, განადგურებულნი არიან მორალურად და ფსიქოლოგიურად. მე ყოველდღე ვხვდები მსჯავრდებულებს და სულ უფრო ვრწმუნდები ამაში. ადრეც ვთქვი და ახლაც ვიმეორებ: განსაკუთრებით მერვე და მეექვსე საპყრობილეებში, რომლებიც, პირდაპირ ვიტყვი, საკონცენტრაციო ბანაკები იყო, იმდენად გაუსაძლისი, საშინელი პირობები შექმნა წინა ხელისუფლებამ იქ, რომ ერთი დღე მინიმუმ ორ დღედ უნდა ჩათვლოდათ პატიმრებს.
ესაუბრა ჯაბა ჟვანია
