არქიმანდრიტი შიო ხარძეიშვილი: არც კი მინდა, წარმოვიდგინო ის სასტიკი სასჯელი, რაც აღსარების გამცემ მოძღვარს მოელის!

არქიმანდრიტი შიო ხარძეიშვილი… ნიკოლოზობას და შიო მღვიმელის ხსენების დღეს ყინწვისში მყოფს განსაკუთრებულად გვტკივა ეს გამორჩეული მოძღვარი.
მასთან ეს საუბარი 2006 წლის ივლისში ჩავწერე, 2006 წლის 19 ნოემბერს გარდაიცვალა. მაშინ იგი ყინწვისის მამათა მონასტრის წინამძღვარი იყო, სადაც განისვენებს.
გუშინდელ დღესავით მახსოვს, როგორ მომიახლოვდა ერთი გოგონა, მამა შიოს სულიერი შვილი, თვალებში უდიდესი სიყვარული ჩაბუდებოდა, მოკრძალება, სითბო. ისიც ჩემსავით გარინდებული შეჰყურებდა ყინწვისის ანგელოზს. შემდეგ ხმადაბლა, მოწიწებით წარმოთქვა: “მამა შიო თითქოს გამჭვირვალეა, ჩავიხედავ და მის მიღმა მთელს სამყაროს ვხედავ, მაგრამ არა ისეთს, როგორიც ჩვენ ირგვლივაა, არამედ სინათლით, სიწმინდით, სითბოთი, მადლით, სიყვარულით სავსეს… ეს სამყარო საკუთარი სულივით ტკბილია და უზომოდ მიყვარსო…”.
გავიხედე და ტაძრის შესასვლელიდან მამა შიოს მოვკარი თვალი. მას ყინწვისის ანგელოზისფერი, ლაჟვარდისფერი, უძირო თვალები ზევით, უსასრულობისკენ მიეპყრო, იმ თვალუწვდენელი უსასრულობისკენ, სადაც მარადიული ჭეშმარიტება და სიყვარულია.
ტკბილია ტვირთი ბერობისა, სულივით ტკბილი…
_ ჩვენ ყველანი ჩვენი ბავშვობიდან მოვდივართ და ძალიან ხშირად ბავშვობაში გადადგმული ნაბიჯები განსაზღვრავს ჩვენს მომავალს. მამა შიო, პირველად როგორ მიხვედით ტაძრამდე?
_ ჩვენს სოფელში ორი ეკლესია იყო: მთავარანგელოზისა და წმ. გიორგის სახელობისა, თუმცა არც ერთი იყო მოქმედი. მთავარანგელოზთა ეკლესიაში მოუვლელობისაგან ალიზი ცვიოდა და მახსოვს, ხან მეგობრებთან, ხანაც მარტო, ბევრჯერ ავსულვარ და დიდი სიყვარულით დამისუფთავებია; მინდოდა, სულ იქ ვყოფილიყავი, რადგან ტაძართან თითოეული მიახლოება რაღაც საოცარ, მაშინ ჩემთვის, ბავშვისთვის, აუხსნელ სიამოვნებას მანიჭებდა… მშობლებს დავყვებოდი ტრადიციულ ლიტანიობებზე, ღამესაც ვათევდი, სანთელსაც ვანთებდი. მაგრამ მაშინ გაცნობიერებული არ მქონდა, ამას რატომ ვაკეთებდი, უბრალოდ, ჩემს ბავშვურ სულს ახარებდა ეს ყველაფერი და თანაც ვიცოდი, რომ ეს ტრადიცია იყო, მამა-პაპათაგან გადმოცემული და ამ ადათებისთვის პატივი უნდა მეცა… ასე გამოვხატავდი მოკრძალებას სარწმუნოების, წინაპართა მიმართ…
_ ჩვენ, ადამიანები, ადრე თუ გვიან, ვირჩევთ მომავლის გზას, იმ ბილიკს, რომელზეც უნდა ვიაროთ… მამაო, თქვენ როდის გადაწყვიტეთ ბერობა?
_ ცხოვრებამ ჯერ კიდევ ბავშვობაში ძალიან ბევრი რამ დამანახა… უაზროდ, ფუჭად მივიჩნიე წუთიერი, მიწიერი ცხოვრება და უკვე 14 წლის ასაკში ღმერთისკენ, ღვთისმსახურებისკენ გამიწია გულმა… იმ დროს უკვე ბოლომდე გააზრებული მქონდა, რა მინდოდა და სად მივდიოდი…
_ თითოეული ადამიანის ცხოვრებაში ხდება რაღაც, რაც ამქვეყნიურ ამაოებამდე მიიყვანს. 14 წლის მოზარდისთვის ამის გააზრება ჩვეულებრივი მოვლენა ნამდვილად არ არის. ვიყოთ გულწრფელნი, მამაო, ეს იყო გლობალურ მასშტაბებში აღქმული ამქვეყნიური ამაოება, თუ იყო რაღაც პირადი ტკივილი, რამაც ამ აზრამდე მიგიყვანათ?
_ გულწრფელად გეუბნებით, პირადი ნამდვილად არაფერი ყოფილა. პირიქით, მანამადე სკოლაში იმდენად კარგად ვსწავლობდი, რომ ერთ-ერთ საუკეთესო მოსწავლედ ვითვლებოდი. ყოფილი მასწავლებლები დღესაც ვერ მალავენ გაოცებას ჩემი არჩევანის გამო… ეკლესიურ ცხოვრებაში რომ გავერკვიე, ბოლო კლასებში სწავლაზე გული ავიყარე, რაღაცნაირი პროტესტის გრძნობა გამიჩნდა სკოლაში სწავლის მიმართ, მიმაჩნდა, რომ ჩემი გონებისთვის ზედმეტი იყო ის ინფორმაცია, რომელსაც მაწვდიდნენ. აღმოსავლური ორთაბრძოლებით ვიყავი გატაცებული, კარატეთი და 15 წლისას უკვე 30 მოსწავლე მყავდა. კარატეში რამდენიმე ქამრის მფლობელიც ვარ. მწვანე ქამარი მქონდა, ლურჯი ქამარიც მოვიპოვე, თუმცა არ ამიღია, თავი დავანებე… შემდეგ ძალიან გამომადგა ჩემი სპორტული გამოცდილება, გაკაჟებული უფრო მეტად ვიტანდი იმ რთულ პირობებს, რომელიც ბერულ ცხოვრებაში მრავლად მქონდა.
ყველაზე მეტად რამაც იმოქმედა ჩემზე და რასთან შეგუებაც არ მინდოდა, ეს იყო წარმავლობა, დროებითობა ამქვეყნიურობისა _ დროებითი, მოჩვენებითი და წარმავალი იყო მწუხარებაც, სიხარულიც, სიყვარულიც, მე კი უფრო მეტი მინდოდა, მეტს ვეძებდი… მინდოდა ის, რაც სრულყოფილი, მარადიული იყო… ერში ასეთი არაფერია… და მეც აქეთ, უფლისკენ, მარადიული ჭეშმარიტებისკენ წამოვედი…
_ ესე იგი, ბუნებით მაქსიმალისტი ხართ და მაქსიმალური სრულყოფილებისკენ მიილტვოდით…
_ დიახ, ამას მეც ვგრძნობ… არ მიყვარს შუაში დგომა, უკიდურესობა მჭირს _ ან აქეთ უნდა ვიდგე, ან იქით… ამიტომაც გამომიწია ტაძრისკენ გულმა _ მინდოდა სრულყოფილი სიხარული, სიყვარული, სიწმინდე, მადლი, ღმერთთან სიახლოვე. ეს იყო მთავარი მიზეზი ჩემი ამ გზაზე დადგომისა.
_ 14 წლისას უკვე განსაზღვრული გქონდათ თქვენი მომავალი… როგორ გადადგით პირველი ნაბიჯები, როგორც სასულიერო პირმა?
_ გასული საუკუნის 90-იანი წლების დასაწყისში მეუფე იობი მანგლელი ეპისკოპოსი გახლდათ და ჩემი ძმა მისი მორჩილი იყო. შემდეგ მეუფე ბათუმ-შემოქმედელ ეპისკოპოსად აკურთხეს და ჩემი ძმაც სხვა მორჩილებთან ერთად მას თან გაჰყვა. ერთხელ მეუფე რამდენიმე ბერთან ერთად ოჯახში სტუმრად გვეწვია. 15 წლის ვიყავი და ბერები ასე ახლოს პირველად მაშინ ვნახე. მეუფის საუბარმა და საერთოდ მისმა პიროვნებამ უდიდესი ზეგავლენა მოახდინა ჩემზე, აღფრთოვანებული ვუსმენდი… მოგვიანებით თვითონ მეუფე იხსენებდა, იმხელა წყურვილი გქონდა ბერობის, რომ გაოცებული ისრუტავდი ჩვენს საუბარსო. შემდეგ ბათუმის სასულიერო სემინარიაში გავნაგრძე სწავლა, სადაც მეუფე იობი ძველ აღთქმას გვიკითხავდა. მისი ლექციები ყველას განსაკუთრებით გვიყვარდა… მასთან რეზიდენციაში ვცხოვრობდი, მისი სტიქაროსანი ვიყავი, მის გვერდით გავიზარდე და, თუ რამე ვიცი, ბერად ჩამოვყალიბდი, ეს მისი დამსახურებაა. მეუფე უდიდესი ადამიანია… ბათუმის წლებს ყოველთვის განსაკუთრებული სითბოთი ვიხსენებ.
ბერად 19 წლისა აღვიკვეცე ბათუმის სამების ტაძარში ღვთისმშობლის ტაძრად მიყვანების დღეს _ 4 დეკემბერს. შემდეგ ბათუმის საკათედრო ტაძარში ვმსახურობდი დიაკვნად. 1996 წელს მეუფე იობი ურბნისისა და რუისის ეპარქიას ჩაუდგა სათავეში. მღვდლად ხაშურის იოანე ნათლისმცემლის სახელობის ტაძარში მაკურთხეს, დიდ მარხვაში, 30 მარტს… 20 წლისა უკვე მოძღვარი ვიყავი.
_ როგორ შეეგუა თქვენი ოჯახი თქვენს არჩევანს?
_ ოჯახში ძალიან დიდი წინააღმდეგობა შემხვდა, ყოველ დღე კამათი გვქონდა სარწმუნოებასთან დაკავშირებით. საოცარი ის იყო, რომ მას შემდეგ, რაც მე და ჩემმა ძმამ ეკლესიური ცხოვრება დავიწყეთ, ჩვენი დაც მონასტერში გაიპარა. ეს ყველაფერი ერთდროულად მოხდა. ამან მშობლებს წონასწორობა დააკარგვინა. თანაც ჩემი სოფლიდან მე პირველი ადამიანი ვიყავი, ვინც ბერად შედგა. ჩემი ცხონებული პაპა ამბობდა _ რაღა თქვენ გამოხვედით ყველაზე ჭკვიანებიო. შეურაცხყოფას მაყენებდა, წიგნების დაწვითაც მემუქრებოდა, მაგრამ ვერც ამან შემაცვლევინა გადაწყვეტილება. სკოლაში სწავლას თავი დავანებე, ვერანაირმა მუქარამ ვერ შეძლო ჩემი შეჩერება ან რა შეგაჩერებს, როცა უფალი გეძახის?! ბერად ისე აღვიკვეცე, მშობლებმა არაფერი იცოდნენ… დედისგან კურთხევა არ ამიღია, რადგან ვიცოდი, არ მომცემდა. სახლში რომ ჩავედი, უკვე დიაკვანი ვიყავი, დედამ რომ დამინახა, იტირა, მისთვის ბერად შედგომა დიდი ტრაგედია _ სიკვდილის ტოლფასი იყო…
შემდეგ თანდათანობით ყველაფერი შეიცვალა _ ჩემმა ძმამ და დამაც ოჯახი შექმნეს. დღეს დედა ბედნიერია, მიხვდა, რამხელა მადლი და წყალობაა, ოჯახში ბერი რომ გყავს, რაოდენ დიდი ძალა აქვს ბერის ლოცვას. როცა მშობლებს ეუბნებიან, ბედნიერები ხართ, შვილი ბერი რომ გყავთო, ძალიან უხარიათ. დედამაც გააცნობიერა, რომ ბერობა სიკვდილს არ ნიშნავს.…
_ მამაო, განა ბერობა მართლა სიკვდილს არ ნიშნავს?.. მოკვდინებას ამ ქვეყნისთვის?
_ დიახ, ბერში ძველი კაცი კვდება, მაგრამ ახალი ხომ იბადება უფლისთვის… ჩემი მშობლებიც შეეგუენ ჩემს ახლადდაბადებას და დღეს თვითონაც ეკლესიურად ცხოვრობენ.
_ სასულიერო პირი მუდმივად ბრძოლაშია, ბოროტი ათას საცდურს დებს მის წინ. ხშირად მსმენია, 21-ე საუკუნეში იყო ბერი ან მონაზონი _ ეს იმას ნიშნავს, გაღვივებულ კოცონზე იდგეო. დიდია ალბათობა იმისა, რომ ცდუნებას ვერ გაუძლო და ამ მოგიზგიზე კოცონის ალმა დაგწვას. მამაო, თქვენ ძალიან პატარა ასაკში აღიკვეცეთ ბერად… ამ წლების განმავლობაში ოდესმე თუ გიფიქრიათ, რომ იმაზე დიდი ტვირთი იტვირეთ, ვიდრე შეგეძლოთ?
_ მიუხედავად იმისა, რომ ბევრი განსაცდელი, სულიერი ბრძოლა მქონდა, გულწრფელად გეტყვით, რომ მსგავსი აზრი გულში არასოდეს გამივლია. ღვთის წინაშე ვამბობ, არასოდეს მიფიქრია, რომ არასწორი არჩევანი გავაკეთე. პირიქით, როგორც უნდა გამიჭირდეს, ყოველთვის ვეუბნები საკუთარ თავს _ შენ ბერი ხარ და მეტის დათმენა გმართებს… თავიდან რომ დავიწყო ცხოვრება, ისევ ამ გზას ავირჩევ… მიუხედავად სიმძიმისა, ტკივილისა, იმ სიმწარისა, რასაც ბერი შინაგანად განიცდის და ხალხი ვერ ხედავს, ბერობა მაინც ტკბილია. სახარება გვამცნობს, ვინც მთელი თავისი არსებით შეუდგება უფალს, მას თავს მიუძღვნის, მისი ტვირთი მსუბუქი იქნება, უღელი კი _ ტკბილიო… “უღელი ჩემი ტკბილ არს, ტვირთი ჩემი მსუბუქ არს”. დიახ, ტკბილია ტვირთი ბერობისა, სულივით ტკბილი…
_ ხშირად ჩვენი სულიერი ტკივილის თუ სიხარულის გამო რომელიმე წმინდანს გამორჩეულად შევიყვარებთ და მეოხებას ვთხოვთ. თქვენ თუ გყავდათ გამორჩეული რომელიმე წმინდანი?
_ 14 წლის ვიყავი, როცა ჩემმა მეგობარმა “წმინდანთა ცხოვრება” მაჩუქა. ჩემზე უდიდესი შთაბეჭდილება მოახდინა ასურელ მამათა ცხოვრებამ. პირველად მაშინ გავიგე, რა არის ბერობა. განსაკუთრებით ჩამრჩა სულში შიო მღვიმელი. მოგვიანებით, როცა ბერად კურთხევისას მისი სახელი მიწოდეს, ჩემს სიხარულს საზღვარი არ ჰქონდა, უფალს მადლობას ვწირავდი, ჩემი შიო მღვიმელისადმი დიდი მოკრძალება და სიყვარული ასე რომ დააფასა. შემთხვევით ამქვეყნად ხომ არაფერი ხდება… ერობაში შალვა მერქვა. ძალიან მიყვარს შალვა ახალციხელიც. უდიდესია მისი, როგორც ერისკაცის, ასევე მოწამის ღვაწლიც. დიდი სურვილი მაქვს, რომ ქრისტესთვის მოწამებრივად აღვესრულო. ღირს მამათა ღვაწლი, ვფიქრობ, განსაკუთრებულია, ისინი ხომ სარწმუნოებისათვის ყოველ დღე ეწამებოდნენ, როგორც შიო მღვიმელი… თუმცა ყველა ქართველისთვის გამორჩეულად საყვარელი და ახლობელია წმ. გიორგი. ალბათ, გაგიჭირდებათ ისეთი ქართველის პოვნა, ამ წმინდანისადმი განსაკუთრებულ სიახლოვეს, კრძალვას რომ არ გრძნობდეს. მისი სიყვარული სისხლში გვაქვს ქართველებს.
_ თქვენ ჩვენი ეპარქიის ბევრ ტაძარში გიმსახურიათ _ ხაშურის საკათედრო ტაძარში, სურამის იობ მრავალვნებულის, კვირაცხოვლის, ურბნისის, რუისის, ტბეთის მონასტრებში… თქვენ ახლადდაარსებული ქოზიფის მამათა მონასტრის პირველი წინამძღვარი ბრძანდებოდით. ჩემთვის ცნობილია, რომ ქოზიფის სამონასტრო კომპლექსის აღმოჩენა თქვენ გიკავშირდებათ… მამა შიო, გვიამბეთ, როგორ მიაკვლიეთ ქოზიფის ნანგრევებს.
_ ისტორიულ წყაროებში იგი გუგომის კომპლექსად იხსენიება. ვახუშტი ბატონიშვილს აქვს აღწერილი ძამის ხეობის მონასტრები, ქოზიფასთან დაკავშირებით ამბობს, რომ ეს არის დიდებული სამონასტრო კომპლექსი შესანიშნავი ფრესკებით. ნახსენები იყო ასევე აბუხალოს მონასტერიც, ისიც ძამის ხეობაშია, და ერთი მხრიდან გორის რაიონს, სოფელ ლევიტანს ესაზღვრება. ვახუშტი ბატონიშვილი გვამცნობს, რომ აბუხალოში არის ნახევრადდანგრეული ეკლესია, სატრაპეზო და სენაკები. ვიფიქრეთ, რომ ცოტას ხელს შევავლებდით და ბერები შევძლებდით იქ ცხოვრებას. მონასტრის უნახავად მეუფემ აბუხალოს მამათა მონასტრის წინამძღვრად მაკურთხა. როცა ამ მონასტრის სანახავად წავედით, თან მქონდა შიო მღვიმელის პატარა ხატი, რომელიც გულის ჯიბეში მედო და სულ თან დავატარებდი. ძალიან ცუდი გზა იყო და ერთ ადგილას იძულებული გავხდით, მანქანიდან გადმოვსულიყავით და ქვები ხელით გადაგვეგორებინა. ამ დროს შიო მღვიმელის ხატი ამომივარდა და სადღაც დავკარგე. ვერსად ვიპოვე, რამაც ძალიან დამაღონა. აბუხალომდე დიდი წვალებით მივაღწიეთ, ორი საათი ფეხით ვიარეთ და ფრიალო კლდეს მივადექით, სადაც მთლიანად დანგრეული ეკლესია დაგვხვდა… აღარც სატრაპეზოს, აღარც სენაკების კვალი იყო, არც ერთი მხრიდან გზაც  არ მიდიოდა, რომ მისი აღდგენა შეძლებულიყო. იქ ადამიანის ცხოვრება შეუძლებელი იყო. გული დაგვწყდა. უკან რომ ვბრუნდებოდით, გზად ჩემი ხატი ვიპოვე _ ქვაზე იდო და ჩვენი მანქანა ზუსტად იმ ქვას მიადგა. მეუფის აზრით, ეს ნიშანი იყო იმისა, რომ მაშინ შიო მღვიმელმა არ ისურვა აბუხალოში მონასტრის დაარსება… ამ ამბავმა ქოზიფაზე ფიქრი კიდევ უფრო გაგვიმძაფრა. ზამთარი იდგა. სოფელ ტყემლოვანაში (ახლა ბერთუბანია) ერთი ოსი ეროვნების კაცმა მიახლოებით მიგვასწავლა ის ადგილი, სადაც ნატაძრალი შეიძლებოდა ყოფილიყო. რადგან სამანქანო გზა არ არსებობდა, მეუფემ გვაკურთხა და ჩვენ, ბერები სხვადასხვა მხარეს ფეხით გავუყევით ბილიკებს იმ იმედით, რომ რომელიმეს გაგვიმართლებდა და ქოზიფის მონასტრის ნანგრევებს მივაგნებდით. უფლის შეწევნით, ზუსტად იმ მიმართულებით წავედი, სადაც ტაძრის ნანგრევები იყო. ვერ აგიწერთ იმ სიხარულს, რომელიც მაშინ განვიცადე! ეს ენით აუწერელი განცდა იყო! ტაძრის წინა მხარე შემორჩენილიყო და პატარა ბავშვივით გახარებული ხმამაღლა ვყვიროდი: “მეუფე, ვიპოვე, ტაძარი ვიპოვე!” ღვთის განგებით და მეუფის კურთხევით, შემდეგ მე ჩამბარდა ეს მონასტერი. ძალიან მძიმე პირობებში, ზამთრის იმ სუსხიან, ყინვიან დღეებში მე _ ერთი ბერი და სამი მორჩილი კარვებში ვცხოვრობდით, რადგან ჯერ კელიებიც არ გვქონდა. 1997 წლიდან ხუთი წელი ქოზიფის მამათა მონასტრის წინამძღვარი ვიყავი და მახსოვს თითოეული დღე, წუთი და წამი დაარსების დღიდან იქ გატარებული. უდიდესი შრომა გაწია ყველამ _ ერმა და ბერმა. უფლის წყალობით, მეუფე იობის კურთხევითა და მორწმუნე მრევლის დახმარებით, დღეს ქოზიფაში შვიდი მოქმედი ეკლესია გვაქვს, თუმცა ამათგან ყველაზე პირველად შიო მღვიმელის სახელობის ეკლესია ამოქმედდა. ქოზიფის შემდეგ ხეობაში კიდევ ბევრი მონასტერი აღდგა. ამიტომაც ვამბობთ, რომ ქოზიფა დედა მონასტერია, მისი მადლი უწყვეტ ნაკადად გადმოდინდა და მთელს ძამის ხეობას მოეფინა; მდინარე ძამას მთელი ხეობა მადლით აივსო!
_ ვიცი, რომ ქოზიფაში მამათა საძვალეც არის… როგორ მიაკვლიეთ მას?
_ საძვალე მორჩილებმა შემთხვევით აღმოაჩინეს. ძვლები საწნახელში იყო მოთავსებული და ზემოდან მიწა ეყარა. მიწისაგან გავასუფთავეთ და, სხვა მონასტრებში აღმოჩენილ ნაწილებთან ერთად, შიო მღვიმელის პატარა ტაძარში მოვათავსეთ. მახსოვს 1997წელს, 19 აგვისტოს, უწმინდესმა რუისის ფერისცვალების სახელობის ტაძარში სადღესასწაულო წირვა აღავლინა. მეუფის თხოვნით, იგი ქოზიფის მამათა მონასტერს ეწვია. შიო მღვიმელის ეკლესიაში რომ შებრძანდა და საძვალე იხილა, ცრემლი მოერია _ იმხელა მადლი სუფევდა იქ… მოგვიანებით წმ. ლაზარეს სახელობის ტაძარში საძვალე მოვაწყვეთ და მამათა ძვლები იქ გადავაბრძანეთ…
ერთი შემთხვევა განსაკუთრებით დამამახსოვრდა… ერთხელ სარკოფაგი აღმოვაჩინე, რომელშიც გულხელდაკრეფილი ბერი განისვენებდა. ჩონჩხს ყველა ნაწილი ჰქონდა, მხოლოდ თავის ქალა აკლდა… ეს ნათელი დადასტურებაა იმისა, რომ ხეობის მონასტრები არაერთხელ დაურბევია მტერს; ბერებს აქაც განსაკუთრებული სისასტიკით უსწორდებოდნენ ისევე, როგორც მთელ საქართველოში…
_ როგორ მიგიღოთ ძამის ხეობის მოსახლეობამ? ცნობილია, რომ საქართველოს ეს კუთხე უმეტესად ეთნიკური ოსებით იყო დასახლებული.
_ მოსახლეობასთან საკმაოდ კარგი ურთიერთობა გვქონდა. როგორც შეეძლოთ, გვეხმარებოდნენ და ჩვენც ვცდილობდით, მათ მხარში ამოვდგომოდით.Mმახსოვს, მონასტრის მანქანით მათ შეშას ვუზიდავდით, რამდენიმე ზამთარი ასე გაჰქონდათ თავი. დღესაც სითბოთი და სიყვარულით იხსენებენ და მისტირიან იმ დღეებს… ჩვენ რომ ხეობაში ავედით, სოფელ ტყემლოვანაში სულ შვიდი კომლი ცხოვრობდა _ ერთი იეღოველი, ერთი ბაპტისტი, ერთი ორმოცდაათიანელი, დანარჩენები კი მონათლულნიც არ იყვნენ. ისინი ჩვენ მოვნათლეთ. რამდენიმე მათგანი უკვე აღესრულა და მათ ლოცვებში ვიხსენიებთ. სექტანტებთანაც მშვიდობიანი ურთიერთობა გვქონდა, სარწმუნოებაზეც გვიკამათია, მაგრამ ვცდილობდით, მათთვის სითბოთი და სიყვარულით გვეჩვენებინა მართლმადიდებლური სარწმუნოება. როცა ხეობაში სამონასტრო ცხოვრება აღმავლობის გზას დაადგა და კიდევ ბევრი მონასტერი გაიხსნა, მერე უკვე განკითხვაში ჩავარდნენ, აღარ მოსწონდათ, თუმცა მათთან ურთიერთობა არც მაშინ გაგვირთულებია.
_ მამაო, სულ ორი თვეა, რაც ყინწვისის მამათა მონასტრის წინამძღვარი ბრძანდებით. რას უნდა გრძნობდეს ბერი, რომელიც ამ დიდებულ ტაძარში აღავლენს წირვას?
_ უფალი ბრძანებს, სადაც არის საუნჯე შენი, იქ არის გული შენიო… იცით, ნატვრად მქონდა გადაქცეული, ყინწვისის ტაძარში წირვა აღმევლინა და დღეს უზომოდ ბედნიერი  და გახარებული ვარ აქ ყოფნით. ყინწვისის მამათა მონასტრის წინამძღვრობა უზომოდ ბევრს მავალდებულებს. როცა ყინწვისის ანგელოზის მადლით განათებულ ტაძარში წირვას აღავლენ და თამარი გიყურებს, სასულიერო პირისთვის განა ამაზე დიდი რა უნდა იყოს? ეს ენითაუწერელი ნეტარებაა! ყინწვისის ტაძარი ჩემში უდიდეს შინაგან კრძალვას იწვევს და ვცდილობ, უფრო წმინდად ვემსახურო უფალს… თუმცა, მიუხედავად ჩემი უდიდესი სულიერი ბედნიერებისა, აქ გადმოსვლის დღიდან ვუთხარი მეუფეს, რომ, თუ მისი კურთხევა იქნება, მზად ვარ, ნებისმიერ წამს დავტოვო ეს დიდებული ტაძარი და წავიდე იქ, სადაც მაკურთხებს. ადამიანი მიჯაჭვული არაფერზე უნდა იყო… ჩემთვის ყველაზე უმთავრესი კურთხევის შესრულებაა.
_ ყინწვისში ყოველდღიურად უამრავი მომლოცველი, ქართველი თუ უცხოელი ტურისტი მოდის. დღესაც, წირვაზე ჩემ გვერდით ერთი ამერიკელი სტუმარი იდგა, რომელსაც იმდენად მოკრძალებულად ეცვა, რომ, სანამ არ დამელაპარაკა, ვერ მივხვდი, რომ უცხოელი იყო. ამ ამერიკელი გოგონას შემხედვარეს, გულწრფელად გეტყვით, საშინელი პროტესტის გრძნობა დამეუფლა იმ ქართველი გოგონების მიმართ, რომელნიც თავიანთი ჩაცმულობის გამო, საკმაოდ უხამსად გამოიყურებოდნენ… ამასწინათ ერთ-ერთ გაზეთში საკმაოდ ხმამაღლა გაგაკრიტიკეს იმის გამო, რომ ქალბატონებს მიუთითეთ, რბილად რომ ვთქვათ, ტანთ ჩაეცვათ და ტაძარში მაინც არ მობრძანებულიყვნენ შიშველნი… ალბათ, ძალიან ხშირად გიხდებათ ქალებისთვის იმის შეხსენება, რომ ტაძარში იმყოფებიან…
_ იცით, ხანდახან ტაძარში ისეთი ჩაცმულები მოდიან, რომ გულახდილად გეუბნებით, მათ მაგივრად მე მრცხვენია. ისინი, უბრალოდ, ქალებს არ გვანან, მორწმუნეობაზე რომ აღარაფერი ვთქვათ. რაც შეეხება იმ “საგაზეთო ინციდენტს,” ჩვენმა ერთ-ერთმა ბერმა ერთ შარვლიან ქალბატონს უბრალოდ მიუთითა, რომ შარვალზე საფარველი მოეხვია, ტაძრის შესასვლელში უამრავი მანდილი დევს სპეციალურად ნახევრადჩაცმული ქალბატონებისთვის. ამან ჩვენი სტუმარი საშინლად გააღიზიანა…
იცით, სულ ვცდილობთ, რომ უხეშად არ მივმართოთ სტუმრებს, მაგრამ ქართველმა ქალმა, რომელიც მონასტერში მოდის, არ აქვს მნიშვნელობა ეკლესიურია იგი თუ არა, უპირველეს ყოვლისა, საკუთარ თავს უნდა სცეს პატივი და ნახევრადშიშველი არ უნდა მივიდეს იქ, სადაც ბერები არიან…
ამას წინათ ასეთი შემთხვევაც მქონდა: ერთი ქალბატონი შარვლით შემობრძანდა ტაძარში, მივუთითე, შარვალზე შემოიფარეთ-მეთქი.Aმან ჩემი ნათქვამი იუკადრისა და საშინლად გაღიზიანებულმა მიპასუხა: “შენ ვინა ხარ? მე შენთან კი არა მთავარანგელოზთან მოვედიო”. დამერწმუნეთ, ყინწვისის ანგელოზს ნამდვილად არ გაახარებდა ტაძარში შარვლიანი ქალბატონის ხილვა… იცით, როცა ქართველი ქალი თამარის ფრესკას უყურებ, უფლება ნამდვილად არ გაქვს, უღირსად გამოიყურებოდე… თქვენც ხომ ნახეთ, ის ამერიკელი პროტესტანტი გოგონა როგორ მოკრძალებულად იდგა წირვაზე? თურმე, სანამ ტაძარში წამოვიდოდა, რომ შეიტყო, აქ მამათა მონასტერია, მასპინძლისთვის რამდენიმეჯერ უჩვენებია სამოსი, რომლითაც აქ მოსვლას აპირებდა _ ისე მინდა შევიმოსო, როგორც წესი და რიგიაო და კოჭებამდე კაბით მობრძანდა მხრებდაბურული. როცა სხვა ერისა და სარწმუნოების წარმომადგენელი ასეთი კრძალვით ეპყრობა ჩვენს ეკლესიას, ადათ-წესებს, მაშინ ქართველი ქალების ასეთი დამოკიდებულება, რბილად რომ ვთქვათ, სირცხვილია.
_ მამა შიო, ერთი შეკითხვა მინდა დაგისვათ, რომელიც დღეს, ვფიქრობ, ძალიან აქტუალურია და უამრავ ადამიანს სურს მასზე პასუხის მიღება. ჩემს ცხოვრებაში ბევრი კარგი ადამიანი შემხვედრია, არამართლმადიდებელი, განსხვავებული მრწამსისა და ეროვნების. თუკი მხოლოდ მართლმადიდებელთ გვაქვს საშუალება ცხონებისა, ნუთუ ისინი ყველანი ჯოჯოხეთში წავლენ, მხოლოდ იმიტომ, რომ არამართლმადიდებლები არიან? იცით, მამაო, ზოგიერთი მათგანი იმდენად კარგი ადამიანია, რომ გულწრფელად გეტყვით, არ მინდა იმის დაჯერება, რომ დასაღუპად არიან განწირული…
_ ეს საკითხი ყველაზე სადავოდ არის მიჩნეული; ერშიც და ბერშიც დღეს ყველა ამაზე კამათობს… შევეცდები, გიპასუხოთ, თუმცა ვიცი, რომ ჩემს პასუხზე საზოგადოებას არაერთგვაროვანი რეაქცია ექნება. თავის ეპისტოლეში პავლე მოციქული ბრძანებს _ “ერთ არს ღმერთი, ერთ არს სარწმუნოება, ერთ არს ნათლისღება”. თუ ერთ ღმერთს სხვადასხვა სარწმუნოება მიესადაგება და ყველა სარწმუნოება ერთ ღმერთს ემსახურება, მაშინ მთლიანად სარწმუნოება უაზრობა გამოდის, ამას, უბრალოდ, აბსურდამდე მივყავართ. არის აბსოლუტურად ურთიერთსაწინააღმდეგო სარწმუნოებები: ქრისტიანობა გვასწავლის მტრის სიყვარულს, თუ ერთ ლოყაში გაგარტყეს, მეორე მიუშვირეო. ამ დროს ისლამი ქადაგებს _ იქამდე სდიე შენს მტერს, სანამ არ მოკლავო. როგორ შეიძლება მუსლიმანი და ქრისტიანი სასუფეველში ერთად მოხვდნენ? ეს ეკუმენისტური აზროვნების შედეგია. ორი გზა არსებობს მხოლოდ _ არის ღვთის გზა და არის ეშმაკის გზა. მესამე გზა არ არსებობს. თუ შენ ქრისტეს ბეჭედი არ გექნება, თუ შესამოსელი არ გეცმევა სამეუფეო, ქორწილში ვინ მიგიშვებს? სახარებიდან ამის ბევრი მაგალითი არსებობს. თითქოს მკაცრი ნათქვამია _ ვინც მართლმადიდებელი არ არის, ის ვერ ცხონდებაო, მაგრამ ასეა; თუ ადამიანს არ ექნება ჭეშმარიტი სარწმუნოება, როგორი კეთილი და სათნოც არ უნდა იყოს, სასუფეველს ვერ დაიმკვიდრებს. ადამიანი უფალს მხოლოდ ჭეშმარიტი სარწმუნოებით მიეახლება. ჩვენს ეკლესიას არაერთი წმინდანი ჰყავს, რომელნიც დაბადებიდან სხვა რწმენისანი იყვნენ, თუმცა უფალმა ისინი ისე შეიყვარა, რომ თავის გზაზე დააყენა და ისინი ქრისტესთვის ეწამნენ… ჯოჯოხეთისთვის არ გვემეტება ის კარგი, არამართლმადიდებელი ადამიანებიო, ამბობენ. განა ჩვენ, ადამიანებს, შეიძლება ღმერთის მიერ გაჩენილი ადამიანის მიმართ უფრო მეტი სიბრალული გვქონდეს, ვიდრე თავად უფალს აქვს? ჩვენ გვინდა ადამიანი გადარჩეს და უფალს არ უნდა? უფალს იმხელა სიყვარული აქვს თავისი თითოეული შვილის მიმართ, დედამიწაზე კაცად, ადამიანად გარდამოვიდა, ენით აუწერელი ტკივილები აიტანა _ ჯვარს გაეკრა კაცობრიობის გადასარჩენად! განა მას არ სტკიოდა? განა ადამიანური ტკივილი მისთვის უცხო იყო? მაგრამ დაითმინა… ადამიანისათვის! ის საოცარი მზრუნველობით ეპყრობა თითოეულ ადამიანს, სახარებაშიც ამბობს _ ერთი ცხვარიც რომ დაიკარგოს ფარიდან, მთელი ფარა დაუტევე იმ ერთისთვის, იმ ერთის მოსაბრუნებლად გაეშურეო. უფალს თავისი არც ერთი შვილი ემეტება დასაღუპად! უფალი ადამიანის გულებს უყურებს, ხედავს, ვის აქვს ნება, ჭეშმარიტი სარწმუნოებით იაროს და მის გულში დაივანებს. დღეს მართლმადიდებლობა ისე ნათობს ქვეყანაზე, როგორც მზე და, თუ ადამიანი მზეს ხედავს, მაგრამ მაინც ამბობს, რომ მზე არ არსებობს, ან თვალებს ძალით იბრმავებს, ესე იგი, მას, უბრალოდ, მზის დანახვა არ უნდა. სახარება ყველა ქვეყანაში იქადაგება; ადამიანზეა დამოკიდებული, როგორ მიიღებს ამას, უნდა თუ არა, რომ გაიგოს, ჭეშმარიტება დაინახოს… განა ღვთაებრივი ცეცხლის გარდამოსვლით უფალი მთელს კაცობრიობას არ ამცნობს, რომ მხოლოდ მართლმადიდებლობაა ჭეშმარიტი სარწმუნოება? განა ღვთაებრივ ცეცხლს ერთნაირად არ ხედავს მუსლიმანი, ბუდისტი, კათოლიკე, ბაპტისტი, იეღოველი და კიდევ სხვა მრავალი სექტანტი? და თუ ამის აღიარება არ უნდა, სმენას იყრუებს და თვალს იბრმავებს, ეს უკვე მისი ნებაა, მისი არჩევანია _ გადარჩეს თუ არა…
თუმცა აქვე მინდა აღვნიშნო _ არიან ისეთი მართლმადიდებლებიც, რომელნიც ჯვარსაც ატარებენ, ეკლესიაშიც დადიან და სანთელსაც ანთებენ, მაგრამ მათი ცხოვრების წესი ძალზედ შორსაა ჭეშმარიტებისაგან. ისინი არაფრით განსხვავდებიან იმ არამართლმადიდებელთაგან, რომელთათვისაც სახარებისეული სწავლება სრულიად უცხოა… სასუფეველი მათთვისაც მიუღწეველი რეალობაა…
_ მამაო, თქვენი მრევლი ყოველთვის განსაკუთრებულ სითბოსა და სიყვარულს გამოხატავს თქვენ მიმართ. როგორ ფიქრობთ, რა არის ის ძირითადი მიზეზი, რის გამოც მათ ასე ძალიან უყვარხართ? მკაცრი ხართ? და საერთოდ, რა არის მთავარი მოძღვრისა და მრევლის ურთიერთობაში?
_ სიყვარული ცალმხრივი ვერ იქნება… უდიდესი სულიერების ადამიანი უნდა იყო, რომ ვინმეს სძულდე, შენ კი გიყვარდეს. ჩემგან სიყვარულს გრძნობენ, ერთგულებას, სჯერათ, რომ მათი სულისთვის ვიღვწი და ვცდილობ, თითოეული მათგანი სწორ გზაზე დავაყენო, ყველაზე აღმატებული, სულიერი ღირებულებები დავანახო, რადგან მინდა, გადარჩნენ, ცხონდნენ… მოძღვრის მოვალეობაც ხომ ეს არის?! მოძღვარი არ უნდა იყოს არც ძალიან მკაცრი და არც ზომაზე მეტად ლმობიერი. ჩვენი მიზანი არის, ღმერთთან მივიყვანოთ ადამიანი. როგორც იოანე ოქროპირი ბრძანებს, მოძღვარი ყველანაირად შემკული უნდა იყოს _ სიყვარულიც უნდა შეეძლოს და სიმკაცრეც უნდა ჰქონდეს. ვერც მხოლოდ დაყვავებითა და ტკბილი სიტყვით გაზრდი შვილს და ვერც მხოლოდ გაბრაზებითა და ჩხუბით. მოძღვარი მკაცრიც უნდა იყოს და თბილიც. მრევლს, უპირველეს ყოვლისა, მართებს მოძღვრის მორჩილება, რადგან, სადაც მორჩილებაა, იქ ღვთის მადლი სუფევს, სადაც ღვთის მადლია, იქ ურთიერთობები ისე ყალიბდება, როგორც უფლისთვისაა სათნო. მრევლისთვის მოძღვარზე მთელი გულით მინდობაა აუცილებელი. შენს სულიერ მოძღვარს ბოლომდე უნდა ენდობოდე, სხვანაირად, მთლიანობა დაიმსხვრევა…
…ადამიანს ცოდვას ეშმაკი ჩააგონებს, როცა იგი მას უმეგობრდება, მისი ახლობელი ხდება. იცით, როცა აღსარებას ვისმენ, ზოგჯერ ისეთ რამეს გავიგებ, მიჭირს გააზრება _ ნუთუ შეიძლება ადამიანმა ასეთი რამ ჩაიდინოს-მეთქი, გავიფიქრებ. მამათა ცხოვრებიდან ერთი რამ მინდა გავიხსენო: დიდ მარხვაში ერთ მორჩილს კვერცხი მოუნდა და სანთლის ალზე შეწვა, როცა ჩადენილისთვის პასუხი მოსთხოვეს, ეშმაკს დააბრალა. ამ დროს ეშმაკი გამოჩნდა და თქვა _ ასეთ რამეს მე ვერც კი მოვიფიქრებდიო. მოძღვარს უდიდესი მოთმინება და სიყვარული გმართებს, რომ ნებისმიერი ცოდვა, თუნდაც გაუგონარი, მოისმინო და დაითმინო…
_ ჩვენ, უბრალო მოკვდავთ, ჩადენილი ცოდვების მიხედვით მოგვეკითხება… ისეც ხომ ხდება, რომ მოძღვარი აღსარების საიდუმლოს გასცემს. მას რა ეშველება, ამ საშინელი ცოდვის ჩამდენს?
_ ეს უდიდესი ცოდვაა… ხანდახან შეიძლება მოძღვარმა პიროვნება არ დაასახელოს და მხოლოდ ცოდვა გაამხილოს, მაგრამ ის ადამიანი ხომ ამ ცოდვაში თავის თავს პოულობს, მას ხომ გული საშინლად სტკივა? როცა ადამიანი აღსარებას გაბარებს, შენ კი მას ვერ შეინახავ, იუდას ემსგავსები, რომელმაც ქრისტე მაცხოვარი გასცა. დიახ, ის იუდაა! არც კი მინდა წარმოვიდგინო ის სასტიკი სასჯელი, რაც აღსარების გამცემ მოძღვარს მოელის!
 
შორენა სიხარულიძე
დასასრული
შემდეგ ნომერში