მიმდინარე სამართლებრივ პროცესსა და იმ შეფასებებზე, რომლებიც ამ ყველაფერს როგორც შიდა, ისე საგარეოპოლიტიკურ ასპარეზზე მოჰყვა, «საქართველო და მსოფლიოს» ესაუბრება ადვოკატი და უფლებადამცველი ნანა კაკაბაძე.
_ ქალბატონო ნანა, ვანო მერაბიშვილის დაკავებამ საზოგადოების უდიდეს ნაწილში იმხელა ოვაცია გამოიწვია, რომ სასამართლო პროცესის დღეს თითქმის მთელი ქუთაისი კმაყოფილების ნიშნად გარეთ გამოეფინა. როგორ ფიქრობთ, ყოფილი პრემიერის დაპატიმრება რამდენად შეიძლება მივიჩნიოთ იმ სამართლებრივი პროცესის დაგვირგვინებად, რომელსაც კოალიცია ჯერ კიდევ წინასაარჩევნო პერიოდში გვპირდებოდა და რომელიც ხელისუფლების შეცვლისთანავე დაიწყო?
_ დაგვირგვინების რა მოგახსენოთ, მაგრამ სამართლიანობის აღდგენის დასაწყისი ნამდვილად არის და იმედი მაქვს, რომ ეს გაგრძელდება. აქ საუბარია არა მხოლოდ დაკავებებზე, ვინაიდან მთელი ამ ცხრა წლის მანძილზე ადამიანის უფლებები სხვადასხვა სახით ირღვეოდა. თქვენ იცით, რომ იმავე მერაბიშვილმა ხალხს ქონება ჩამოართვა, იპოთეკით ბინები დააკარგვინა, ბიზნესი წაართვა, უამრავი ადამიანი უკანონოდ დააპატიმრა, ქვეყნიდან გააქცია და ა. შ. თითოეულმა ამ მოქალაქემ უნდა იგრძნოს, რომ მათი უფლებების აღდგენა დაიწყო. ესაა ყველაზე დიდი მოლოდინი, რაც საზოგადოებას ჰქონდა, და მინდა, მჯეროდეს, რომ ხელისუფლება ხალხს ამ იმედს არ გაუცრუებს. რაც შეეხება იმას, თუ როგორ და რა ფორმით უნდა განხორციელდეს ეს ყველაფერი, ვფიქრობ, მთავარი როლი აქ უკვე პარლამენტს აკისრია. სწორედ მან უნდა დაიწყოს შეფასება, რა ხდებოდა ცხრა წლის განმავლობაში და მან უნდა უზრუნველყოს ის, რომ ერთხელ და სამუდამოდ ყველაფერს დაერქვას თავისი სახელი. უწინარესად, უნდა დაიგმოს ის ანტიადამიანური და ანტიდემოკრატიული მეთოდები, რომლებითაც სააკაშვილის ავტორიტარული რეჟიმი მართავდა ქვეყანას.
_ რაც თქვენ ჩამოთვალეთ, ქონების ხელყოფა იქნებოდა თუ საშუალო და წვრილი ბიზნესის რეკეტი, ეს არის ის დანაშაულები, რომელთა მსგავსიც, ალბათ, ასობით და ათასობითაა მომხდარი, მაგრამ პროკურატურა დღეს ძირითადად ცნობილ ფაქტებს იძიებს. არჩილ კბილაშვილმაც განაცხადა თავის დროზე, რომ მაღალი საზოგადოებრივი ინტერესის მქონე საქმეებს ანიჭებს უპირატესობას. როგორ ფიქრობთ, მიმდინარე სამართლებრივი პროცესის ფარგლებში რამდენად მოხერხდება თითოეული უფლებაშელახული მოქალაქის დაცვა და რეაბილიტაცია?
_ თუ იქნება პოლიტიკური ნება, რა თქმა უნდა, ადამიანები ამას იგრძნობენ. შეიძლება აბსოლუტურად ყველა ზიანის და ზარალის ანაზღაურება ვერ მოხერხდეს, იმიტომ, რომ აქ მილიარდებზეა საუბარი, მაგრამ სამართლიანობის განცდა გაჩნდება. ეს იყო «ქართული ოცნების» დაპირებაც წინასაარჩევნოდ და ეს იყო ის, რამაც გაამარჯვებინა ბიძინა ივანიშვილს 1 ოქტომბრის არჩევნებში. ასე რომ, ამ პროცესს წინ არაფერი უდგას. გახმაურებული საქმეების უპირატესობას რაც შეეხება, ჩემი აზრით, ეს ბუნებრივია. რაც ყველაზე მეტად აინტერესებს საზოგადოებას, პირველ რიგში, ის უნდა იქნეს გამოძიებული, დანარჩენი საქმეების გამოძიებაც შემდეგ უფრო იოლად და თავისუფლად მოხერხდება.
_ უკვე მერამდენედ განაცხადა მთავარმა პროკურორმა, რომ შეიძლება სააკაშვილიც დაიბარონ დაკითხვაზე. როგორ ფიქრობთ, ხომ არ მიდის ეს პროცესი იქით, რომ ადრე თუ გვიან პრეზიდენტი საბრალდებო სკამზე აღმოჩნდება?
_ სააკაშვილი იყო პასუხისმგებელი ყველა იმ მოვლენაზე, რომლებიც მოხდა ბოლო 9 წლის განმავლობაში, მათ შორის, ტერიტორიული მთლიანობის ხელყოფაზეც. ასე რომ, ბუნებრივია, მას მოსთხოვენ პასუხს. გახსოვთ, ალბათ, მან საჯაროდ განაცხადა, აფრასიძეების ოჯახის განადგურების ბრძანება მე გავეციო. ამაზე მეტი სამხილი რა გინდა? ვინ იყო სააკაშვილი, რატომ ჰქონდა პრეზიდენტს ასეთი ბრძანების გაცემის უფლება?! ეს ხომ, ფაქტობრივად, ჩვენებებია?! ამისთვის პასუხი არ უნდა აგოს?!
_ წინა ხელისუფლების დროს თქვენ, უფლებადამცველები, მუდმივად იმაზე ჩიოდით, რომ არც ერთი უწყება, მათ შორის ძალოვანებიც, გამჭვირვალედ არ მუშაობდა. დღეს რამდენად გამჭვირვალეა პროკურატურა? ამასთან დაკავშირებით კითხვები ხშირად დაისმის…
_ ვერ ვიტყვი, რომ ამ მხრივ ყველაფერი საათივითაა აწყობილი, პროკურატურაც, ალბათ, უფრო საჯარო უნდა იყოს, მაგრამ ყველაფერი შედარებითია. სააკაშვილისა და მერაბიშვილის დროს, მაგალითად, აბსოლუტური გაუმჭვირვალობა იყო. გახსოვთ თქვენ, იმ შუშის შენობებში, შიგნით სასაკლაო რომ ჰქონდათ მოწყობილი, ადამიანებს ისე კლავდნენ, ვერაფერს ვგებულობდით. მერე გამოდიოდა ხოლმე ინფორმაცია, ორი-სამი დღის ან ერთი კვირის შემდეგ. ახლა პროგრესი, რა თქმა უნდა, არის, მაგრამ პრობლემები ჯერ კიდევ არსებობს.
_ 19 მაისს სპორტის სასახლეში ჩატარებულ ყრილობაზეც გკითხავთ: «ნაცმოძრაობის» წარმომადგენლებმა ეს ღონისძიება ძალიან მწვავედ შეაფასეს, ნანა კაკაბაძის ლაშქარმა პროკურატურასა და სასამართლოზე ზეწოლა მოახდინაო. როგორ აღიქვით ეს განცხადებები?
_ სასაცილოა ყოფილი ხელისუფლების წარმომადგენლების ეს უბადრუკი განცხადებები. თუ ქართველი ხალხი თავის სათქმელს ამბობს და პასუხს სთხოვს იმ დანაშაულებისთვის, რომლებიც ჩაიდინეს, გინდა, ლაშქარი დაარქვი ამას და გინდა _ მხედრობა, ეს არის საზოგადოება; ნანა კაკაბაძე ხომ არაა მარტო?! იქ, სპორტის სასახლეში 11 ათასზე მეტმა კაცმა გაიარა რეგისტრაცია, როგორც დაზარალებულმა, და რამდენმა ვერ გაიარა, რამდენს კიდევ ვერ მივაწოდეთ სარეგისტრაციო ფურცელი?! ეს ადამიანები არიან მსხვერპლნი, რომლებიც სააკაშვილის რეჟიმმა დაუტოვა დღევანდელ ხელისუფლებას და ვინ უნდა გასცეს მათ პასუხი?! ლაშქრის და ურჩხულის ძახილით უნდათ ამ გაჭირვებული ხალხის გასტუმრება?! ჭიაბერაშვილს მარტო ამ სიტყვებისთვის უნდა მოეთხოვოს პასუხი. რაც დათესეს, იმას იმკიან ესენი…
_ მოდი, კიდევ ერთხელ განვუმარტოთ საზოგადოებას, რა იყო 19 მაისის ყრილობის მიზანი და რას ელოდებით ამ აქციის შედეგად?
_ მთავარი მიზანი იყო ის, რომ საზოგადოებამ მოსთხოვა პარლამენტს, შეაფასოს სააკაშვილის 9-წლიანი რეჟიმი. უამისოდ სამართლიანობა ვერ აღსრულდება, ვინაიდან ჩვენ ჯერ უნდა ვიცოდეთ, რასთან გვქონდა საქმე და რა ზიანი მიაყენეს მათ, როგორც კონკრეტულ მოქალაქეებს, ისე მთლიანად ქვეყანას.
_ ეს გასაგებია, მაგრამ რატომ სჭირდება დღეს პარლამენტს მსგავსი მოთხოვნით მიმართვა? რატომ თვითონვე არ აკეთებენ ამას?
_ იმიტომ, რომ დღევანდელ პარლამენტში, სამწუხაროდ, ხალხის ხმა უფრო დახშულია, ვიდრე სადღაციდან მობერილი სიო და ამ კოაბიტაციას რომ ჩასძახიან ხელისუფლებას, ეს უფრო მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა მათთვის ვიდრე საზოგადოების აზრი. ზუსტად ამისთვის დაგვჭირდა შეკრება სპორტის სასახლეში, რომ გვეთქვა, ჩვენ ვართ აქ და ჩვენი დაკვეთა უნდა შეასრულოს ჩვენმა დაქირავებულმა ხელისუფლებამ! საერთოდ, რას ნიშნავს ტერმინი კოაბიტაცია? კოაბიტაცია კრიმინალებთან, ეს კრიმინალს ნიშნავს. ახლა რა გამოდის, რა მიგვიღია 1 ოქტომბერს: ერთი კრიმინალი შეგვიცვლია მეორით? აი, ეს განცდა რომ არ გაუჩნდეს მოსახლეობას, ამიტომაა საჭირო, ყველაფერს თავისი სახელი დაერქვას. თუ არა და, გინდა, მიშა ყოფილა ხელისუფლებაში, გინდა ბიძინა, თავისთავად ეს არაფერს შეცვლის.
_ ეს კოაბიტაცია შეიძლება დიდად არც თვითონ ხელისუფლებას მოსდის თვალში, მაგრამ დემოკრატია ითხოვსო, გვეუბნებიან დასავლეთიდან.
_ ჰოდა, იმ დასავლეთსაც სჭირდება კონკრეტული პასუხი. მე არ ვიცი, ესენი რას ეუბნებიან. რას უნდა შევეგუოთ, კაცის მკვლელებს? მძარცველებს? მოძალადეებს? თვითონ შეეგუებოდნენ?! ამის ნახევარი არ დაუშავებიათ ევროპელ ლიდერებს, პროცესებზე რომ იბარებდნენ და ზოგი ციხეშიც ჩასვეს. ჩვენთვის რა, კანონი არ არსებობს?! მართლა ჩალით ხომ არაა ეს ქვეყანა გადახურული!
_ გასაგებია, რომ წინა ხელისუფლების რიგებში არიან ადამიანები, რომლებსაც კონკრეტული დანაშაული აქვთ ჩადენილი, მაგრამ ვისაც კანონი არ დაურღვევია და, უბრალოდ, «ნაციონალური მოძრაობის» წევრი იყო, მათ მიმართ რა პოზიცია უნდა დაიკავოს ხელისუფლებამ?
_ ცხადია, აქ უდანაშაულო ადამიანების დასჯას არავინ ითხოვს, მაგრამ მე ადრეც ვთქვი და ახლაც ვიმეორებ: ხვალ ეს კოაბიტაციის რეჟიმში მყოფი ხალხი რომ ერთმანეთს შეხვდეს და ამან რამე ახალი დანაშაული გამოიწვიოს, ვინაა ამაზე პასუხისმგებელი?! ის, ვინც ასეთ რაღაცას ჩაიდენს? ვთქვათ, ვაზაგაშვილის მამა რომ გადაეყაროს თავისი შვილის მკვლელებს ან მკვლელობის დამკვეთებს და რამე ცუდი მოხდეს, ვინ აიღებს პასუხისმგებლობას?
_ ახალ დანაშაულს რაც შეეხება, ვანო მერაბიშვილის სასამართლო პროცესის დღეს გავრცელდა ინფორმაცია, რომ აქციის მონაწილეებს ბასრი იარაღები აღმოაჩნდათ. საპარლამენტო უმცირესობის წარმომადგენლები კამერების წინ ე. წ. სპიცებს ატრიალებდნენ, ამით დაგვდევენო. როგორ ფიქრობთ, ესეც პროვოკაციის ნაწილი იყო თუ მართლა შეიძლებოდა, რომელიმე გამწარებულ მოქალაქეს იარაღი ჰქონოდა?
_ ამ კონკრეტულ შემთხვევაში ეს გამორიცხულია, იმიტომ, რომ იქ ხალხი იყო და «ნაციონალური მოძრაობის» ეს კურდღლები იქ ვერც შემოვიდნენ. ისინი იყვნენ სადღაც მეცხრე ქუჩაზე მიყუჟულები თავისთვის. ასე რომ, რა თქმა უნდა, ეს იყო მათი მორიგი ბინძური პროვოკაცია. ზოგადად გეთანხმებით, გამწარებული მოქალაქე ბევრია და ვიღაცა შეიძლება ვიღაცას ქუჩაში დახვდეს, ვიღაცას სახლში მიუვარდეს. ზუსტად ამისთვისაა საჭირო სამართლიანობის აღდგენის პროცესიც, რომ ხალხი დაწყნარდეს და დაშოშმინდეს.
_ რადგან პროვოკაციაზე ვსაუბრობთ, 17 მაისის მოვლენებზეც გკითხავთ: მიგაჩნიათ თუ არა, რომ ესეც პროვოკაცია იყო და, თუ მიგაჩნიათ, მაშინ რა მიზანს ემსახურებოდა ეს ყველაფერი?
_ ორი აზრი არ არსებობს, რომ ეს იყო «ნაციონალური მოძრაობის» მიერ მოწყობილი პროვოკაცია, რაც შეეხება მიზანს, მათ რამდენიმე ამოცანა ჰქონდათ: ერთი ის, რომ მომხდარიყო ხალხსა და ხელისუფლებას შორის გარკვეული ბზარების გაჩენა, რაც, ცხადია, გამოიწვევდა «ქართული ოცნების» დისკრედიტებას; ხოლო მეორე ამოცანა იყო დასავლეთის ყურადღების მიპყრობა. საქმე ისაა, რომ 1 ოქტომბრის შემდეგ ევროპაშიც და ამერიკაშიც იმ პოლიტიკურმა ძალებმა, რომლებსაც «ნაცმოძრაობასთან» მიმართებაში რამე განსაკუთრებული პირადი მიზნები არ ჰქონდათ, ამ პარტიის მიმართ ყველანაირი ინტერესი დაკარგეს. შესაბამისად, სააკაშვილს როგორც ქვეყნის შიგნით, ისე გარეთ შეეზღუდა სამოქმედო არეალი. 17 მაისის პროვოკაციით მათ ამ ინტერესის გამძაფრება სცადეს, მაგრამ, ვფიქრობ, შედეგი ვერანაირი ვერ მიიღეს და ვერც მიიღებენ, ვინაიდან სააკაშვილის რეჟიმი დასრულდა. რაც უნდა გააკეთონ ახლა ამ ადამიანებმა, რა სიბინძურეებზეც უნდა წავიდნენ, ვერაფერი მოაბრუნებთ და სწორედ ამის გაცნობიერება უჭირთ ყველაზე მეტად.
_ სამღვდელოების საწინააღმდეგო კამპანიაც აქტიურად მიდის.
_ ეს სააკაშვილის პოლიტიკის ერთ-ერთი მთავარი ელემენტი იყო თავიდანვე და ახლა, უბრალოდ, არ მალავენ ამას. გასაგებია რატომაც _ იმიტომ, რომ მათ მხოლოდ ამ გზით წარმოუდგენიათ დასავლეთის, კერძოდ ამერიკის, გარკვეული გავლენიანი პოლიტიკური ძალების უპირობო მხარდაჭერის მოპოვება. კი, ბატონო, შეიძლება მოიპოვონ კიდეც ეს მხარდაჭერა, მაგრამ ერთი რამაა მნიშვნელოვანი: ეკლესიის წინააღმდეგ წასვლა ღმერთის წინააღმდეგ წასვლაა, ხოლო ვინც ღმერთს აღუდგება, მისი ბრძოლა და ძალისხმევა ყოველთვის განწირულია დამარცხებისთვის. «ნაციონალური მოძრაობის» მთავარი პრობლემა და ამოცანა ახლა ის არის, რომ როგორმე შეეგუოს პოლიტიკურ აღსასრულს. ეს არის ხალხის განაჩენი და საზოგადოება აზრს ასე იოლად, მათ რომ ჰგონიათ, არ შეიცვლის.
ესაუბრა ჯაბა ჟვანია
